Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nauka

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Publikacje pracowników 2024

From Digital Divide to Digital Inclusion. Challenges, Perspectives and Trends in the Development of Digital Competences.

From Digital Divide to Digital Inclusion. Challenges Perspectives and Trends in the Development of Digital Competences. red. Łukasz Tomczyk, Francisco D. Guillén-Gámez, Julio Ruiz-Palmero, Akhmad Habibi.

 

Obszerny tom poświęcony dwóm zjawiskom towarzyszącym rozwojowi społeczeństwa informacyjnego, a mianowicie włączenia cyfrowego i wykluczenia cyfrowego. Pomimo intensywnej cyfryzacji różnych dziedzin ludzkiej działalności, brak odpowiedniej wiedzy w zakresie ICT, brak dostępu do szybkiego Internetu i wciąż niezadowalający poziom e-usług jest rzeczywistością w wielu krajach. Celem monografii jest zbadanie procesów związanych z dynamiką wykluczenia cyfrowego w ciągu ostatnich dwóch dekad.

Publikacja ta jest szczególnie przydatna dla pedagogów zajmujących się tematyką wykluczenia i włączenia cyfrowego, którzy poszukują wiedzy na temat podnoszenia kompetencji cyfrowych w grupach defaworyzowanych. Będzie stanowiła cenne źródło informacji dla twórców polityki społecznej zajmujących się projektowaniem rozwiązań minimalizujących różne formy wykluczenia cyfrowego.

 

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Publikacje pracowników 2023

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska (1831-1923) Działaczka społeczno-religijna

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska (1831-1923) Działaczka społeczno-religijna, Z. Babicki, J. Kostkiewicz, G. Kucharczyk, B. Śliwerski, Impuls 2023.

 

Rok 2023 został ustanowiony przez Sejm RP Rokiem Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej w uznaniu jej zasług dla polskiego społeczeństwa. Była córką Gryzeldy Celestyny z Zamoyskich i Adama Tytusa z Działyńskich. Ojciec wpoił jej miłość do ojczyzny, tradycji i nauki. Był też jej pierwszym nauczycielem, a matka – przewodnikiem duchowym. Kształciła się w domu pod kierunkiem prywatnych nauczycielek. Po śmierci męża – Władysława Zamoyskiego, konserwatywnego polityka, generała, pozostała na emigracji w Paryżu i postanowiła resztę życia poświęcić pracy dla kraju. Nawiązując do haseł zakładania stowarzyszeń religijnych, bez obowiązku składania ślubów zakonnych, utworzyła „szkołę życia chrześcijańskiego”. W roku 1881 powróciła do Polski, do Kórnika gdzie założyła Szkołę Domowej Pracy Kobiet, częściej zwaną Zakładem Kórnickim. Jadwiga Zamoyska napisała szereg dzieł o tematyce religijno-wychowawczej. Najważniejsze z nich to: „O miłości ojczyzny” (1899), „O pracy” (1900), „O wychowaniu” (1902–1904).

New Media Pedagogy: Research Trends, Methodological Challenges and Successful Implementations

New Media Pedagogy: Research Trends, Methodological Challenges and Successful Implementations, Ł. Tomczyk (red.), Springer 2023.

 

Ten tom zawiera wybrane prace przedstawione podczas Pierwszej Międzynarodowej Konferencji poświęconej Pedagogice Nowych Mediów, która odbyła się w Krakowie w październiku 2022 roku. Opublikowane prace zostały dokładnie zrecenzowane i wybrane spośród 55 zakwalifikowanych zgłoszeń. W książce czytelnik odnajdzie najnowsze badania w obszarach: edukacji nauczycieli w społeczeństwie informacyjnym, dydaktyki wzbogaconej cyfrowo, innowacji pedagogicznych wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, e-learningu, blended learningu, kryzysowego e-learningu, cyfrowego włączenia i wyłączenia, tożsamości pedagogiki mediów i wiele innych.

Więcej informacji na stronie wydawcy.

Zasoby osobiste i społeczne a dobrostan psychiczny wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych

Zasoby osobiste i społeczne a dobrostan psychiczny wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, A. Dąbrowska, WUJ  2023. 

 

Autorka, sięgając zwłaszcza do podstaw współczesnej psychologii pozytywnej oraz do pedagogiki resocjalizacyjnej skonstruowała projekt badawczy koncentrujący się na poszukiwaniu u wykolejających się wychowanków nie deficytów socjalizacyjnych, a tkwiących w nich zasobów psychospołecznych stanowiących punkt wyjścia podejmowanych odpowiednich działań opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. Dzięki takiemu właśnie ujęciu praca ta jest swoistym novum wśród licznych dzisiaj opracowań powstających w obszarze pedagogiki resocjalizacyjnej. 

Zapobieganie samobójstwom wśród osób pozbawionych wolności : przewodnik dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej

Zapobieganie samobójstwom wśród osób pozbawionych wolności : przewodnik dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, M. Piasecka, S. Lizińczyk, J. Kusztal, K. Piątek, Impuls 2023.

 

Celem poznawczym publikacji jest zaprezentowanie zagadnień dotyczących zachowań samobójczych oraz sposobów postępowania w zależności od zidentyfikowanego stopnia ryzyka, a celem praktycznym - wzmocnienie kompetencji Służby Więziennej w tym zakresie.  Publikacja zawiera 6 artykułów: "Samouszkodzenia i samobójstwa", "Samobójstwa osób osadzonych w jednostkach penitencjarnych", "Czynniki ryzyka zachowań samobójczych i czynniki chroniące", "Współwystępowanie zaburzeń psychicznych z ryzykiem samobójstwa", "System zapobiegania samobójstwom osób pozbawionych wolności" oraz "Interwencje wobec osób osadzonych w kryzysie samobójczym".

Przewodnik umieszczony został w repozytorium UJ - w otwartym dostępie dla wszystkich potencjalnych osób zainteresowanych. Jego beneficjentem celowanym są funkcjonariusze SW zaangażowani w bezpośrednią pracę z osobami osadzonymi w jednostkach penitencjarnych. Jednak widzimy także potencjał przewodnika w wykorzystaniu także przez inne grupy zawodowe, w tym policję.

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Publikacje pracowników 2022

Digital Literacy for Teachers

Digital Literacy for Teachers, ed. Łukasz Tomczyk, Laura Fedeli, Springer, Singapore 2022.

W monografii przedstawiono wyniki badań prowadzonych w 24 krajach (Ameryka Łacińska, Ameryka Północna, Azja, Europa, Karaiby) nad sposobami pomiaru kompetencji informatycznych wśród przyszłych nauczycieli w dobie konwergencji mediów analogowych i cyfrowych. Książka zawiera odpowiedzi na pytania badawcze: W jaki sposób należy skutecznie mierzyć i porównywać kluczowe kompetencje związane z pedagogiką medialną? Jaki jest poziom umiejętności cyfrowych nauczycieli w wybranych krajach? Poszczególne rozdziały bazują na systematycznym przeglądzie wyników badań (z ostatnich dwóch dekad), w celu prezentacji trendów związanych ze zmianami w pomiarach i poziomach kompetencji cyfrowych. Książka "Digital Literacy for Teachers" jest cenna dla badaczy kształcących przyszłe pokolenia nauczycieli w zakresie korzystania z nowych mediów, jak również dla tych, którzy próbują mierzyć rozwój społeczeństwa informacyjnego, a także dla osób prowadzących badania w zakresie pedagogiki porównawczej. Publikacja jest efektem realizacji projektu „Nauczyciele przyszłości w społeczeństwie informacyjnym – między paradygmatem ryzyka i szans” (PPN/BEK/2020/1/00176) finansowanego przez NAWA.

Polska Myśl Pedagogiczna

"Polska Myśl Pedagogiczna", VIII (2022), numer 8, red. Janina Kostkiewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2022.

Zgodnie z decyzją MEiN za publikację artykułu w roczniku "Polska Myśl Pedagogiczna" autorzy otrzymują 100 punktów. Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych zarówno przeszłością, jak i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej.

Po II wojnie światowej nauce polskiej narzucono szereg ograniczeń ideologicznych wynikających z polityki przyjętej przez komunistyczny reżim. Objawiały się one między innymi cenzurą nałożoną w latach 1945–1989 na wszystkie publikowane teksty, także naukowe, czy prześladowaniem badaczy nie nawiązujących do komunistycznej ideologii. Szczególnie dotkliwie odczuła to polska humanistyka, w tym myśl pedagogiczna, co skutkowało niemożnością rozwijania większości jej kierunków obecnych przed II wojną światową.
W związku z tym misją rocznika „Polska Myśl Pedagogiczna” jest nadrobienie strat powstałych w wyniku tych trudnych dziejów poprzez pokazywanie bogactwa teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych wraz zpluralizmem ich źródeł filozoficznych, światopoglądowych, ideowych i innych.

Aktualny, ósmy tom czasopisma „Polska Myśl Pedagogiczna” zdominowały studia i rozprawy podejmujące – w różnorodny sposób – szeroko rozumiane zagadnienia mieszczące się w nurcie pedagogiki konserwatywnej.

Dyrektorzy i dyrektorki szkół podstawowych i ponadpodstawowych wobec ewaluacji i kontroli w nadzorze pedagogicznym

Dyrektorzy i dyrektorki szkół podstawowych i ponadpodstawowych wobec ewaluacji i kontroli w nadzorze pedagogicznym, Z. Sury, K. Smoter, J. Kołodziejczyk, Kraków 2022

Przedmiotem badania w publikacji były opinie dyrektorów i dyrektorek na temat zmian w organizacji nadzoru pedagogicznego wprowadzonych w życie 1 września 2021 roku. Projekt badawczy, którego zwieńczeniem jest ten raport, dotyczył dwóch form nadzoru obecnych w polskim systemie oświaty – ewaluacji zewnętrznej i kontroli. Dyrektorzy i dyrektorki odnieśli się do stopnia osiągania zamierzonych celów przez ewaluację zewnętrzną. Przedstawili również swoje stanowisko wobec zmiany formy nadzoru pedagogicznego z „ewaluacji, monitorowania i kontroli” na „kontrolę”.
Publikację można pobrać bezpłatnie. 

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Publikacje pracowników 2019-2021

Profilaktyka uzależnienia od hazardu oparta na dowodach naukowych

Kusztal Justyna, Piasecka Małgorzata, Nastazjak Aleksandra, Profilaktyka uzależnienia od hazardu oparta na dowodach naukowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2021.

 

Publikacja adresowana do realizatorów programów profilaktycznych, terapeutów uzależnień, lekarzy a także do innych pracowników ochrony zdrowia, pracowników socjalnych, pedagogów, psychologów oraz studentów kierunków pedagogicznych, psychologii. Publikacja składa się z dwóch części: Diagnoza, podstawy prawne i profilaktyka uzależnienia od hazardu; Skuteczna profilaktyka uzależnienia od hazardu w świetle analizy danych zastanych.

Publikacja w formie ebooka jest dostępna na stronie https://www.kbpn.gov.pl/portal?id=1769037

Między wspólnotą a wyobcowaniem. Człowiek w kontekście współczesnych przeobrażeń społeczeństwa i rodziny

Łukasz Szwejka, Bogdan Więckiewicz, Piotr T. Nowakowski, Między wspólnotą a wyobcowaniem. Człowiek w kontekście współczesnych przeobrażeń społeczeństwa i rodziny, Wydawnictwo UJ, Kraków 2021.

 

Początek obecnego stulecia to czas gwałtownych i fundamentalnych przeobrażeń obejmujących życie prywatne i publiczne, przenikających przestrzeń fizyczną i aksjologiczną. Teraźniejszość jawi się jako zagmatwana mozaika konkurencyjnych idei, licznych narracji na temat świata oraz roli, jaką ma w nim do odegrania człowiek. Wyrazem wspomnianych procesów jest transformacja rodziny, która przez wieki stanowiła swoistą przystań, dając jej członkom poczucie bezpieczeństwa w wymiarze psychologicznym i ekonomicznym.
Dziś młodzi ludzie nierzadko odraczają stworzenie trwałego związku bądź żyją w pojedynkę, co wpisuje się w klimat współczesności, gdzie elastyczność i mobilność stanowią wartości same w sobie. Jednak człowiek jako istota społeczna, wybrawszy samotność lub będąc na nią skazanym, doświadcza wyalienowania, dla którego przeciwwagą jest potencjał wspólnototwórczy tkwiący w kulturze. Obecnie, jak nigdy wcześniej, istnieją nieograniczone możliwości zrzeszania się we wspólnotach tradycyjnych bądź zawiązywanych poprzez media społecznościowe, nie wspominając już o efemerycznych ruchach zwoływanych ad hoc.

"Filozoficzne Problemy Edukacji", Volume 4 (2021)

"Filozoficzne Problemy Edukacji", Volume 4 (2021), red. Tomasz Leś, https://www.ejournals.eu/FPE/4-2021/

 

"Filozoficzne Problemy Edukacji" to recenzowane czasopismo naukowe (rocznik), którego problematyka dotyczy zagadnień filozoficznych w zakresie problemów związanych z edukacją (w tym: z wychowaniem). W ten sposób wyznaczony obszar zainteresowań badawczych obejmuje takie dziedziny jak filozofia edukacji, pedagogika filozoficzna czy pedagogika ogólna. W założeniu czasopismo podejmuje studia z pogranicza nauk humanistycznych i społecznych, koncentrując się w głównej mierze na kwestiach filozoficzno-teoretycznych, jednocześnie nie odrzucając zagadnień związanych z możliwością ich praktycznego zastosowania. Teksty publikowane na jego łamach mają zatem charakter interdyscyplinarny, ukazując szeroki wachlarz zagadnień i problemów związanych ze wspomnianą perspektywą.
Czasopismo wydawane jest w formie cyfrowej (wybrane numery w papierowej).

 

"Polska Myśl Pedagogiczna", VII (2021)

"Polska Myśl Pedagogiczna", VII (2021), numer 7, red. Janina Kostkiewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2021.

 

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych zarówno przeszłością, jak i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej.

Zgodnie z decyzją MEiN za publikację artykułu w roczniku "Polska Myśl Pedagogiczna" autorzy otrzymują 100 punktów.
 

 

"Filozoficzne Problemy Edukacji", Volume 3 (2020)

"Filozoficzne Problemy Edukacji", Volume 3 (2020), red. Tomasz Leś, https://www.ejournals.eu/FPE/2020/3-2020/

 

"Filozoficzne Problemy Edukacji" to recenzowane czasopismo naukowe (rocznik), którego problematyka dotyczy zagadnień filozoficznych w zakresie problemów związanych z edukacją (w tym: z wychowaniem). W ten sposób wyznaczony obszar zainteresowań badawczych obejmuje takie dziedziny jak filozofia edukacji, pedagogika filozoficzna czy pedagogika ogólna. W założeniu czasopismo podejmuje studia z pogranicza nauk humanistycznych i społecznych, koncentrując się w głównej mierze na kwestiach filozoficzno-teoretycznych, jednocześnie nie odrzucając zagadnień związanych z możliwością ich praktycznego zastosowania. Teksty publikowane na jego łamach mają zatem charakter interdyscyplinarny, ukazując szeroki wachlarz zagadnień i problemów związanych ze wspomnianą perspektywą.
Czasopismo wydawane jest w formie cyfrowej (wybrane numery w papierowej).

 

Przygotowanie studentek i studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej do pracy z dziećmi z doświadczeniem uchodźstwa i migracji

Katarzyna Smoter, Przygotowanie studentek i studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej do pracy z dziećmi z doświadczeniem uchodźstwa i migracji, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

Analizy ujęte w książce koncentrują się wokół tematyki akademickiego kształcenia przyszłych nauczycielek i nauczycieli wczesnej edukacji w obszarze ich kompetencji międzykulturowych. Autorka przedstawia podstawy edukacji międzykulturowej, koncepcje rozwijania umiejętności służących pokojowemu funkcjonowaniu w zróżnicowanym świecie oraz modele procesu uczenia się odnoszone do studentek i studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Ukazane tło teoretyczne stanowi wprowadzenie do propozycji cyklu zajęć mających na celu rozwijanie kompetencji międzykulturowych w szkole wyższej.

"Katarzyna Smoter porusza zagadnienia istotne z perspektywy społecznej. Proponowane rozwiązania stanowią alternatywę dla innych schematów myślenia o edukacji do integracji w społeczeństwie wielokulturowym. Niniejsza książka jest godna polecenia nie tylko nauczycielom kształcenia początkowego, ale także przedstawicielom nauk społecznych, studentom, wychowawcom i pedagogom – praktykom pracującym w placówkach oświatowych".
Z recenzji dr hab. Ewy Pasterniak-Kobyłeckiej, prof. UZ

 

O percepcji i autopercepcji wybranych grup zagrożonych stygmatyzacją

Magdalena Szczygieł, O percepcji i autopercepcji wybranych grup zagrożonych stygmatyzacją, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020.

 

Zagadnienia zawarte w monografii koncentrują się wokół kwestii stygmatu i procesu stygmatyzacji, który kształtuje autopercepcję i percepcję społeczną człowieka znajdującego się w specyficznej sytuacji życiowej.
Proces stygmatyzacji przedstawiono w ujęciu interdyscyplinarnym, jednak z wyraźnym nachyleniem w kierunku podejścia pedagogicznego. Zdaniem autorki bowiem z perspektywy tej właśnie nauki warto analizować społeczny obraz jednostek doświadczających skutków posiadanego piętna, a także percepcję własnego położenia życiowego osób zagrożonych stygmatyzacją.

Prezentowana monografia obejmuje kluczową część rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem Pana prof. dr. hab. Franciszka Wojciechowskiego. Praca oryginalna pt. „Autopercepcja i percepcja społeczna osób z wybranych grup zagrożonych stygmatyzacją”. Perspektywa pedagogiczna zawiera rozbudowany rozdział metodologiczny oraz szerszy opis wyników badań wraz ze szczegółową statystyką.

 

Ewaluacja w pracy nauczycieli. Konteksty zawodowe i tożsamościowe

Zuzanna Sury, Ewaluacja w pracy nauczycieli. Konteksty zawodowe i tożsamościowe, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

Analizy zaprezentowane w książce koncentrują się wokół problematyki ewaluacji edukacyjnej. Autorka omawia teoretyczne podstawy badań ewaluacyjnych oraz postawy nauczycieli  wobec ewaluacji, umieszczając je w kontekście zawodowym i tożsamościowym. Przyjmując metodologiczną perspektywę badań mieszanych, przedstawia przeprowadzone przez siebie analizy, zarówno ilościowe, jak i jakościowe. Publikacja stanowi opis zróżnicowania postaw badanych wobec ewaluacji zewnętrznej, wewnętrznej i autoewaluacji oraz różnorodności sposobów rozumienia edukacji przez poszczególnych uczestników tego procesu.

Wychowanie do życia w rodzinie. Konstruowanie znaczeń

Barbara Jamrozowicz, Wychowanie do życia w rodzinie. Konstruowanie znaczeń, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

Szkolna edukacja seksualna jest jednym z kontrowersyjnych tematów współczesnego dyskursu społecznego. Analizy zaprezentowane w książce koncentrują się wokół dyskusji o edukacji seksualnej w polskim kontekście kulturowym i na tle praktyk pedagogicznych w tym zakresie. Podręczniki do wychowania do życia w rodzinie, weryfikowane i dopuszczone do praktyk edukacyjnych w latach 1999–2014, są traktowane jako rezultat dominacji konkretnej wizji porządku seksualnego. Nie bez znaczenia dla konstrukcji i legitymizacji analizowanych treści okazują się także intertekstualne relacje między podręcznikami a szerszą rzeczywistością społeczną oraz procesy produkcji, dystrybucji i konsumpcji tekstów.

"Książka Barbary Jamrozowicz jest nowatorska i wykorzystuje niezagospodarowaną jeszcze przestrzeń dyskursu naukowego dotyczącego konstruowania znaczeń na temat młodzieżowej seksualności i edukacji opartej na tych znaczeniach. Rozważania Autorki znacznie wyprzedzają inne tego typu wywody. W pogłębiony sposób analizuje ona historyczne i społeczne uwarunkowania edukacji seksualnej, następnie przedstawia, w jaki sposób znaczenia zagadnień związanych z wychowaniem seksualnym są konstruowane na poziomach makro-, mezo- i mikrokontekstu".
Z recenzji dr hab. Anny Perkowskiej-Klejman

Wymiary socjalizacji. Perspektywa pedagogiczna

Wymiary socjalizacji. Perspektywa pedagogiczna, red. Bogusław Bieszczad, Agata Łopatkiewicz, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020.

 

W niniejszej publikacji przyjmujemy, że wiedza o socjalizacji ma oczywisty walor, specyficzny dla myślenia i działania pedagogicznego. Wspólnym obszarem zainteresowań teorii i praktyki w obrębie wiedzy o procesach edukacyjnych (wychowawczych) oraz teorii socjalizacji jest optymalny rozwój osobowości jednostki ludzkiej, we wzajemnej zależności ze środowiskiem społeczno-kulturowym.

Pedagogiczna perspektywa interpretacyjna towarzysząca analizie problematyki socjalizacji zakłada analizę różnych wymiarów socjalizacji pod kątem ich wagi i przydatności dla pedagogiki. Taki punkt widzenia umożliwia: (1) wyłonienie i zaakcentowanie wątków, które w obszarze studiów nad socjalizacją mają znaczenie dla badań nad wychowaniem oraz stanowią źródło problemów badawczych, pojęć, kategorii i kontekstów interpretacyjnych ważnych dla analizy procesów wychowania, oraz (2) interpretację treści, mechanizmów, obszarów i uwarunkowań procesów socjalizacji pod kątem ich potencjalnej waloryzacji, zakładającej możliwość zróżnicowanej koncepcyjnie ingerencji pedagogicznej.

Polski nurt krytyki nazizmu przed rokiem 1939. Aspekty ideologiczne i pedagogiczne

Janina Kostkiewicz, Polski nurt krytyki nazizmu przed rokiem 1939. Aspekty ideologiczne i pedagogiczne, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2020.

 

„jest to w istocie pierwsza próba niemal całościowego spojrzenia na polskie środowiska krytykujące nazizm nie wówczas, gdy uzasadniał on już militarny atak na sąsiednie wobec Niemiec państwa wraz z rozpoczęciem II wojny światowej, nie wówczas, gdy stał się on teoretycznym zapleczem zbrodni ludobójstwa, […], lecz znacznie wcześniej, gdy na narodowo-socjalistycznym gruncie wspierano i pierwsze akty normatywne, i pierwsze programy wychowawcze, które miały być realizowane gwoli spełnienia różnych zapowiedzi przewidywanych przez twórców tej <doktryny> […]. Praca Janiny Kostkiewicz, przywracająca pamięć o części polskich dokonań okresu międzywojennego […]; należy do rzędu tych, na które długo czekała polska nauka. Należy żywić nadzieję, że jej publikacja znakomicie przyczyni się i do intensyfikacji studiów nad nazistowskimi projektami pedagogicznymi, i do pogłębienia namysłu nad intelektualnymi dociekaniami podejmowanymi przez międzywojennych uczonych polskich, zagubionymi lub zapoznanymi w okresie PRL-u, gdy krytyka nazizmu – owszem: krzykliwa – pomijała, a nawet wykluczała perspektywę przypominaną przez Autorkę.
Z recenzji prof. Bogdana Szlachty

„analiza powstałej w II Rzeczypospolitej krytyki ideologii narodowosocjalistycznych Niemiec nie została dotąd przedstawiona całościowo, tym bardziej w pogłębiony naukowo sposób. Samo zatem już podjęcie tej tematyki przez Autorkę zasługuje na uznanie. Rośnie ono wraz z lekturą studium profesor Janiny Kostkiewicz. Na pozytywną uwagę zasługuje zebranie i solidne wykorzystanie bardzo bogatego materiału źródłowego, obejmującego zarówno istotne dla tematu czasopisma naukowe i społeczne, ale również rozproszonego w znacznym stopniu po licznych, nierzadko efemerycznych tytułach prasowych II RP czy niskonakładowych broszurach. Autorka rekonstruuje dzięki tak rzetelnie wykonanej pracy swoistą mapę intelektualnych odpowiedzi z Polski na ujawniające się w Niemczech nowe, totalitarne wyzwanie. […] polska intelektualna krytyka rodzącego się w Niemczech narodowego socjalizmu, pozostaje niemal całkowicie zapomniana także w samej Polsce. Już to stwierdzenie wystarczy za oczywistą rekomendację do wydania poważnej naukowo, arcyciekawej monografii pióra prof. Janiny Kostkiewicz, którą tę lukę w naszej pamięci znakomicie wypełnia.
Z recenzji prof. Andrzeja Nowaka

Pałacowe dzieci. Rzecz o pedagogii Stanisława Jedlewskiego. Na podstawie funkcjonowania Państwowego Zakładu Wychowawczo-Naukowego im. Tadeusza Kościuszki w Krzeszowicach w latach 1946-1950

Małgorzata Michel, Pałacowe dzieci. Rzecz o pedagogii Stanisława Jedlewskiego. Na podstawie funkcjonowania Państwowego Zakładu Wychowawczo-Naukowego im. Tadeusza Kościuszki w Krzeszowicach w latach 1946-1950, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

Małgorzata Michel przedstawiła sylwetkę Stanisława Jedlewskiego, skupiając się na krzeszowickim okresie jego działalności. Nie tylko zebrała najważniejsze fakty i wydarzenia z życia Profesora, lecz także (…) zaprezentowała całe spektrum czynników, które w czasie studiów i pierwszych lat pracy zawodowej tworzyły klimat ideowy, kształtujący osobowość, zamiłowania i pasje wybitnego pedagoga. Treść i przesłanie publikacji mieszczą się w szerokim nurcie wychowania i socjalizacji młodego pokolenia w tragicznym okresie tuż po zakończeniu II wojny światowej. Autorka starannie opisała okoliczności związane z organizacją nauczania w Państwowym Zakładzie Wychowawczo-Naukowym imienia Tadeusza Kościuszki w Krzeszowicach. Wplotła je w lokalne i ogólnokrajowe problemy odbudowy szkolnictwa polskiego.
Małgorzata Michel oparła się na faktach, źródłach, relacjach świadków, a wyniki swoich badań przedstawiła w przystępny sposób, co pozwala bardzo szybko wejść w klimat placówki i utożsamić się z jej mieszkańcami. Publikacja, chociaż dotyczy mrocznego okresu w historii Polski, napisana jest lekkim, literackim językiem. Dzięki zabawnym akcentom czyta się ją w optymistycznym, a często wręcz wesołym nastroju. Budzi ona w czytelniku motywację do czynienia dobra, pokazuje świat i życie z ciągle nieosiągalnej, idealistycznej perspektywy. Książka Pałacowe dzieci powinna zająć godne miejsce w bibliotece każdego pedagoga. To lektura obowiązkowa nie tylko dla studentów, ale także dla wszystkich, którym leżą na sercu dobro i pomyślność młodzieży.
z recenzji dr hab. Andrzeja Rejznera, prof. UW

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. VI (2020), nr 6

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. VI (2020), nr 6 (redaktor tomu Janina Kostkiewicz), Kraków 2020.

 

Po II wojnie światowej nauce polskiej narzucono szereg ograniczeń ideologicznych wynikających z polityki przyjętej przez komunistyczny reżim. Objawiały się one między innymi cenzurą nałożoną w latach 1945–1989 na wszystkie publikowane teksty, także naukowe, czy prześladowaniem badaczy nie nawiązujących do komunistycznej ideologii. Szczególnie dotkliwie odczuła to polska humanistyka, w tym myśl pedagogiczna, co skutkowało niemożnością rozwijania większości jej kierunków obecnych przed II wojną światową.
W związku z tym misją rocznika „Polska Myśl Pedagogiczna” jest nadrobienie strat powstałych w wyniku tych trudnych dziejów poprzez pokazywanie bogactwa teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych wraz zpluralizmem ich źródeł filozoficznych, światopoglądowych, ideowych i innych.

 

Contemporary educational contexts of cultural heritage

Joanna Torowska, Contemporary educational contexts of cultural heritage, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2020.

 

By exploring and discovering cultural heritage people can acquire essential competences. Many contemporary heritage reserchers stress the role and importance of education in spreading awerness of cultural heritage acorss communites. It should also be noted that the essence of transmitting cultural heritage, as opposed to inheritance of property rights over tangible and intangible goods or inheritance of biological nature, involves social contact.

 

Profesjonalizacja roli nauczyciela akademickiego

Profesjonalizacja roli nauczyciela akademickiego, red. Anna Sajdak-Burska, Iwona Maciejowska, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

Rola nauczyciela jest rolą złożoną, wielowymiarową, w którą wpisano wiele nieredukowalnych napięć między oczekiwaniami przełożonych, uczniów i własnymi celami, między wysokim poziomem autonomii a podporządkowaniem decyzjom administracyjnym, między działaniami na rzecz adaptacji i emancypacji uczniów, między etosem a presją codzienności, między wypełnieniem misji a realizacją podstawy programowej, między wspomaganiem rozwoju a przygotowaniem do zdania egzaminów. W przypadku nauczyciela akademickiego dochodzi jeszcze napięcie między realizacją zadań badawczych i dydaktycznych. Z jednej strony oczekuje się od niego osiągnięć naukowych najwyższej próby, a z drugiej – profesjonalizmu w prowadzeniu zajęć ze studentami i doktorantami, przy czym ów profesjonalizm ma ograniczone znaczenie w akademickich awansach. Z uznaniem przyjmuję więc działania, które są wyrazem doceniania aktywności dydaktycznej nauczycieli akademickich i które służą poszerzeniu kierowanych do nich ofert sprzyjających namysłowi nad własną praktyką dydaktyczną oraz refleksji nad bardziej ogólnymi (systemowymi) rozwiązaniami dotyczącymi dydaktyki w szkole wyższej. W działania te bardzo pozytywnie wpisuje się niniejsza książka.

Teksty pobudzają do refleksji nad tym, jak działać, aby absolwentami uczelni byli ludzie, którzy wiedzą więcej, rozumieją lepiej, działają sprawniej, a nie jedynie zadowoleni z usługi edukacyjnej klienci, przy czym jedno nie musi wykluczać drugiego. Podano przykłady konkretnych sposobów działania sprzyjających podnoszeniu jakości kształcenia akademickiego, które można twórczo wykorzystać do poszukiwania własnych rozwiązań. Publikacja została zaprojektowana z uwzględnieniem szerokiej perspektywy, a więc ukierunkowana jest nie tylko na sprawne i skuteczne działanie w realizacji mierzalnych celów, lecz także na wymiar twórczy i transgresyjny podmiotów zaangażowanych w kształcenie akademickie.
Z recenzji dr hab. Anny Murawskiej, prof. US

Crime without Punishment… The Extermination and Suffering of Polish Children during the German Occupation 1939-1945

Crime without Punishment… The Extermination and Suffering of Polish Children during the German Occupation 1939-1945, red. Janina Kostkiewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2020.

 

When a person having a certain degree of knowledge on historic events in Europe listens to the contemporary academic, publicist, or political discourse, they are faced with a great lie on the topic of World War II, which consists, among others, in narratives using the phrase “Polish death camps” and accuse Poles of participation in the Holocaust of Jews. This assumption, held by modern Western people, contradicts historic facts and yet appears to be so common that even the President of the United States, Barack Obama, spoke of “Polish death camps”. The Western world of the present day does not seem to notice that these camps were built by the Germans within Polish territory under occupation; that it was the Germans who exterminated, first and foremost, Polish citizens.

The present book aims to provide a comprehensive outline of the issues of extermination, Germanization, and the suffering of Polish children under the German occupation. The authors realize that German crimes against Polish children were accompanied by crimes against Poles committed by Soviets and Ukrainians.

With this monograph, we wish to pay tribute to Polish child victims of World War II. The whole world knows about the child victims of the Jewish Holocaust and justly commemorates them. Yet, the world has remained silent on the holocaust of Polish children, silent on the subject of their extermination and martyrdom. Will the world still refuse to know?
From The Introduction

Rodzina polska w kulturze realnego socjalizmu. Między ideologią a codziennością

Renata Doniec, Rodzina polska w kulturze realnego socjalizmu. Między ideologią a codziennością, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2019.

 

Przedmiotem badań uczyniono rodzinę polską w kulturze realnego socjalizmu. Rodzina postrzegana jest w książce jako określona rzeczywistość społeczno-kulturowa, ważne środowisko życia, rozwoju i wychowania człowieka oraz grupa posiadająca właściwości wspólnoty. Takie szerokie, polimorficzne właściwości rodziny pozwoliły patrzeć na rodzinę jako na: 1) świat wartości i znaczeń, 2) środowisko posiadające określone zasoby i możliwości rozwojowe oraz 3) system powiązań małżeńsko-rodzicielskich. Te trzy współistniejące ze sobą płaszczyzny funkcjonowania rodziny pozwalają – jak założono – dotrzeć do wnętrza rodziny, jej struktury społeczno-aksjologicznej i psychologicznej. Celem badań było bowiem dążenie do głębszego poznania i zrozumienia kultury rodziny w tym bliskim i trudnym dla polskiego społeczeństwa okresie historycznym, którego wpływy widoczne są do dzisiaj w świadomości Polaków. Badaniami objęto dwie sfery kultury realnego socjalizmu, tj. ideologię, czyli zbiór światopoglądów służących do całościowego interpretowania i przekształcania świata, jak i codzienność rozumianą jako otaczający nas, odbierany jako naturalne środowisko, złożony z dobrze znanych sytuacji świat. W kulturze realnego socjalizmu te dwa zjawiska pełniły szczególną rolę, tworząc dwa przeciwstawne wymiary jej funkcjonowania. Wymiar pierwszy kultury tworzyła ideologia marksistowska, narzucana odgórnie przez celową indoktrynację i propagandę, a drugi wymiar codzienna rzeczywistość, powstająca oddolnie, spontanicznie w warunkach codziennego życia ludzi. Pierwszy wymiar prezentował rzeczywistość pozoru, a drugi rzeczywistość realną. Te dwa wymiary, często wykluczające się, ścierały się nieustannie, wymuszając na społeczeństwie i rodzinie równoległe funkcjonowanie w dwóch odrębnych rzeczywistościach – kulturach, czyli w „oficjalnej nadrzeczywistości” i „codziennej rzeczywistości”. Prowadziło to do anomii, osłabiało struktury poznawcze i psychiczne, wprowadzało dezorientację w odczuciach ludzi oraz generowało postawy adaptacyjno-obronne do zaistniałej sytuacji, którą psychologiczne określić można jako sytuację trudną. Badając zatem funkcjonowanie rodziny w tym okresie postanowiono dowiedzieć się: jaki sens i znaczenie nadawano rodzinie oraz wybranym aspektom życia rodzinnego (np. małżeństwu, rodzicielstwu, wychowaniu dziecka, pracy zawodowej kobiet, trudnościom życia rodzinnego) w dwóch wymiarach kultury, tj. w przekazach ideologiczno-propagandowych i w codziennym życiu oraz jak wyglądała ich realizacja?

Dobra edukacji i ich pedagogiczna eksploracja

Dobra edukacji i ich pedagogiczna eksploracja, pod red. Katarzyny Wrońskiej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

Pytanie o dobra edukacji to swoiste wyzwanie dla środowiska akademickiego pedagogów w Polsce i za granicą. Podejmujemy je, przyjmując szerokie rozumienie edukacji jako wychowania i kształcenia (w koniunkcji), bądź węższe – jako kształcenia (wychowującego), z odwołaniem zarówno do rodzimej, jak i europejskich tradycji i koncepcji: Bildung oraz education. Z perspektywy pedagogiki bowiem prezentuje się ona na trzech poziomach: po pierwsze, jako znacząca praktyka społeczna, wyróżniająca się spośród innych praktyk ześrodkowaniem starań o jakość zarówno kształcenia, jak i wychowania; po drugie, jako idea odnawiana dzięki filozoficznej refleksji i teoretycznemu namysłowi nad nią; po trzecie, jako przedmiot badań empirycznych. Zakłada się, że takie ujęcie edukacji, w którym wychowanie przegląda się w kształceniu i na odwrót, pozwala wydatniej uchwycić relacyjność obu procesów i ich wzajemne powiązania – tak ważne dla pedagogiki i jej tożsamości. Łatwiej też zadać pytania o wyróżniki edukacji – jej dobra. Co ją odróżnia od innych praktyk i w czym jest nie do zastąpienia? Czym dysponuje – jakimi aktywami? Za co ją cenimy? W co wyposaża i co umożliwia? Czego od niej oczekujemy? W czym jest pomocna? Są to pytania o dobra nieosiągalne poza praktyką wychowania i kształcenia. Staraliśmy się na nie odpowiedzieć w niniejszym tomie. Zapraszam do lektury!

"Polska Myśl Pedagogiczna" R.V (2019) nr 5

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. V (2019), nr 5 (redaktor tomu Janina Kostkiewicz), Kraków 2019.

 

Wraz z tomem 5 (2019) „Polskiej Myśli Pedagogicznej” wchodzimy w nowy etap rzeczywistości pięcioletniej już historii czasopisma. Młodemu czasopismu, jak nasze, przynosi on wstępną stabilizację i daje szansę na „punktowaną” obecność w dyscyplinie pedagogika. Jako osoby prowadzące czasopismo zdecydowałyśmy się bowiem (przy pozytywnej decyzji władz Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i jego Rektora) przystąpić do ogłoszonego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego konkursu w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych”. Projekt (autorstwa Janiny Kostkiewicz i Dominiki Jagielskiej) „Wsparcie dla czasopisma naukowego – «Polska Myśl Pedagogiczna»” (kierownik projektu: J. Kostkiewicz) znalazł się na liście laureatów konkursu. Decyzją MNiSW z dnia 31 lipca 2019r. „Polska Myśl Pedagogiczna” znalazła się na liście czasopism MNiSW, a za publikację w czasopiśmie przysługuje 20 punktów. […] W tym roku w redakcji numeru 5 (2019) współuczestniczył profesor Giuseppe Milan z Uniwersytetu w Padwie.
[…] skupiając się na zawartości tomu 5 (2019) – możemy cieszyć się gronem wybitnych polskich profesorów i wynikami ich badań, refleksji czy metarefleksji w obrębie dyscypliny pedagogika i jej pogranicza: antropologii, aksjologii, socjologii kultury, historii i innych dyscyplin. Zgłoszone artykuły w naturalny sposób utworzyły działy tematyczne. Pierwszy dotyczy Kierunków rozwoju polskiej pedagogiki. Współtworzą go artykuły profesorów: Bogusława Śliwerskiego Main development lines of Polish pedagogy from socialist orthodoxy to postmodern heterogeneity – oraz Dariusza Kubinowskiego Concepts of animating activities developed and constructed on the ground of Polish pedagogy: historical-comparative, political-institutional, and paradigmatic-applied “loops”. Pierwszy z artykułów „przyciąga” całą gamę zagadnień i problemów warunkujących rozwój pedagogiki. […] drugi z działów tematycznych Studiów i rozpraw, to Antropologia i aksjologia jako ramy rozwoju pedagogiki i myślenia o wychowaniu. W tej tematyce mieszczą się kolejno artykuły profesorów: Janiny Kostkiewicz, Lucyny Dziaczkowskiej, czy ks. Pavola Dancáka […]. Neotomistyczne inspiracje polskiej myśli pedagogicznej w tegorocznym tomie współtworzą artykuły profesorów: Marii M. Boużyk i Mikołaja Krasnodębskiego – pierwszy – wchodzący głęboko w zagadnienie roli mitu, drugi – dający całościowy, syntetyczny ogląd tomistycznej pedagogii. Tradycją czasopisma staje się także dział Studiów i rozpraw zatytułowany Polskie koncepcje pedagogiczne. Założenia – konteksty – reinterpretacje – historia.

Pedagogiczna teoria szkoły. Studium na podstawie niemieckich teorii szkoły

Marek Kościelniak, Pedagogiczna teoria szkoły. Studium na podstawie niemieckich teorii szkoły, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

„Dla mnie osobiście najbardziej interesującym aspektem, jaki zauważam w książce, jest akcent pedagogiczny związany z pytaniem i dążeniem do ujmowania teorii szkoły jako dyscypliny czy też teorii pedagogicznej oraz podejmowaniem zagadnień nauczania i wychowania w jej ramach. Czyni to bardzo jasnym stanowisko Autora, jak też wpisuje całą problematykę w obszar poszukiwań współczesnej i dawnej myśli pedagogicznej. Autor wybrał bardzo interesujących poznawczo oraz ważnych dla pedagogiki szkolnej autorów i ich koncepcje, których większość rzeczywiście powinna być bliżej zaprezentowana w polskiej myśli pedagogicznej. Praca Autora wpisuje się zatem w lukę – zwłaszcza związaną ze współczesnymi autorami podejmującymi refleksję nad szkołą”.
ks. prof. dr hab. Marian Nowak, Dyrektor Instytutu Pedagogiki KUL

Cygańska rapsodia. Transkulturowe studium rzeczywistości społecznej andrychowskich Romów - konteksty pedagogiczne

Jacek Bylica, Cygańska rapsodia. Transkulturowe studium rzeczywistości społecznej andrychowskich Romów – konteksty pedagogiczne, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

Cygańska rapsodia stanowi zwieńczenie „romskiej ścieżki” badacza. Prezentuje obraz rzeczywistości społecznej Romów – najpierw w przestrzeni europejskiej, następnie w warunkach Małopolski, a wreszcie w społeczności lokalnej Andrychowa, w której rozegrał się wywołujący szerokie reperkusje społeczne konflikt etniczny. Badania o charakterze psycho-społeczno-kulturowym wykorzystują optykę transkulturową, modyfikując tym samym ujęcia kanoniczne, powszechnie odwołujące się do idei wielo- i międzykulturowości. W ten sposób przygotowany zostaje grunt dla powołania „nowego paradygmatu” badań pedagogicznych, określanego mianem pedagogiki transkulturowej, której istotną składową jest profilaktyka społeczna. Romowie jako odwieczni „wędrowcy pogranicza” uzyskują status pionierów transkulturowości współczesnego świata.

Edukacja obywatelska wobec migracji

Edukacja obywatelska wobec migracji, red. Ewa Bobrowska, Dorota Gierszewski, Julia Kluzowicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

Nasilona w ostatnich latach w Europie migracja stawia mieszkańców naszego kontynentu przed licznymi problemami. Wymaga od nas nie tylko gotowości udzielenia migrantom doraźnej pomocy, ale również rozwiązania kwestii ich trwałej obecności w świecie, który nie był na nią przygotowany. Problemy poruszone w artykułach zebranych w niniejszej publikacji skupiają się wokół pytań, jaką rolę odegrać może edukacja obywatelska dorosłych w procesach integracji przybyszy z przyjmującymi ich społecznościami i jak wobec tego powinna się ona zmienić, by sprostać postawionym przed nią zadaniom.
Odpowiedzi na te pytania szukają autorzy pochodzący z trzech różnych krajów: Niemiec, Polski i Ukrainy. W każdym z tych państw procesy migracji przybrały odmienne formy, pojawiły się tez inne reakcje na ten problem. Celem publikacji nie jest jednak diagnoza sytuacji w każdym kraju z osobna, ale skonfrontowanie ze sobą różnych punktów widzenia na problemy, które mimo specyficznych dla każdego państwa przejawów są pod wieloma względami do siebie podobne.
Wspólnym rysem tych wypowiedzi jest przekonanie, że udana integracja nie może być utożsamiana z procesem polegającym tylko na dostosowywaniu się migrantów  do zastanych, niepodlegających negocjacjom warunków. Przeciwnie, jej powodzenie zależy od gotowości miejscowych społeczności do zmian - od ich otwartości na to, co nowe i nieprzewidywalne. Taka otwartość wpisana jest w myślenie demokratyczne, dlatego o prezentowanej książce można powiedzieć, że traktuje o tym, jak przekazywać demokratyczne wartości, nie ograniczając wolności ludzi, dla których mogą one być czymś zupełnie nowym.

Pedagogika - niepełnosprawność - edukacja.

Pedagogika - niepełnosprawność - edukacja. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Franciszkowi Wojciechowskiemu z okazji siedemdziesiątych urodzin, red. Janina Kostkiewicz, Sylwia Opozda-Suder, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

Rozległą problematykę tekstów składających się na niniejszą księgę z jednej strony łączy jej przesłanie „ku szerokim przestrzeniom rozwoju pedagogiki”, z drugiej Osoba Jubilata. Nie gubiąc z pola widzenia naszej dyscypliny, chcieliśmy godnie uczcić i – poprzez pisanie tej książki – z powagą świętować życiowy i zawodowy jubileusz Profesora Franciszka Wojciechowskiego.
Jako współpracownicy, przyjaciele i uczniowie chcieliśmy podziękować za radość i doświadczenie współpracy, przyjaźni oraz naukowego mistrzostwa, za wzorce dydaktyki akademickiej i procedur badawczych, za życzliwość, przyjaźń, koleżeństwo i profesorską troskę.
Patrząc w przyszłość, życzymy Ci, Drogi Jubilacie, dalszych sukcesów naukowych, szczęścia osobistego i nieprzemijających ciepłych relacji ze wszystkimi, w których życiorysach naukowych zaznaczyła się Twoja Osoba.
Janina Kostkiewicz i Sylwia Opozda-Suder

Park Strzelecki

Joanna Torowska, Park Strzelecki, Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida, Kraków 2019.

 

Park Strzelecki przy ul. Lubicz w Krakowie, obok Plant Krakowskich, Parku Krakowskiego, Parku Jordana, Parku Bednarskiego, jest jednym z pięciu parków publicznych, jakie powstały w tym mieście w ciągu XIX stulecia. Park Strzelecki związany jest z historią najstarszego w Polsce Bractwa Kurkowego o średniowiecznym rodowodzie. W roku 1837 Towarzystwo Strzeleckie Krakowskie weszło w posiadanie własnego ogrodu, który od tego czasu, aż do drugiej wojny światowej związany był ściśle z losami tej organizacji. Park ten pierwotnie przeznaczony został przez braci kurkowych na ćwiczenia strzeleckie oraz odbywały się tam uroczystości intronizacji kolejnych królów kurkowych, a także rozwijało się życie towarzyskie krakowian, w związku z koncertami muzycznymi, restauracją, przedstawieniami teatralnymi organizowanymi na terenie parku.

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Publikacje pracowników [1996-2018]

"Polska Myśl Pedagogiczna" R, VIII (2022) nr 8

"Polska Myśl Pedagogiczna" R,  VIII (2022) nr 8, (redaktor tomu Janina Kostkiewicz),
Kraków

Po II wojnie światowej nauce polskiej narzucono szereg ograniczeń ideologicznych wynikających z polityki przyjętej przez komunistyczny reżim. Objawiały się one między innymi cenzurą nałożoną w latach 1945–1989 na wszystkie publikowane teksty, także naukowe, czy prześladowaniem badaczy nie nawiązujących do komunistycznej ideologii. Szczególnie dotkliwie odczuła to polska humanistyka, w tym myśl pedagogiczna, co skutkowało niemożnością rozwijania większości jej kierunków obecnych przed II wojną światową.

W związku z tym misją rocznika „Polska Myśl Pedagogiczna” jest nadrobienie strat powstałych w wyniku tych trudnych dziejów poprzez pokazywanie bogactwa teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych wraz zpluralizmem ich źródeł filozoficznych, światopoglądowych, ideowych i innych.

Po roku 1989 w krajach postkomunistycznych podejmowane są próby nadrabiania poniesionych strat w tym zakresie, lecz polskiej myśli pedagogicznej nadal dotyczą takie problemy, jak:

- pozostawanie wielu cennych prac wciąż jeszcze nie odkrytych, nie wznawianie ich, a nawet pozostawanie w maszynopisach;

- brak studiów (badań) nad jej istotą, rangą, aktualnością;

- brak wyczerpujących opracowań jej historii lub zbyt wąski ich zakres;

- niewyeksponowanie i niespożytkowanie oryginalności wielu dzieł polskich pedagogów w krajowym i międzynarodowym dyskursie naukowym.

Wobec tych problemów celem rocznika jest niesienie wsparcia dla ich rozwiązania poprzez publikowanie prac:

    wydobywających i pokazujących bogactwo teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych orazich pluralizm w zakresie filozoficznych podstaw, systemów wartości, obszarów życia społecznego;
    opartych na analitycznych badaniach różnorodności wątków pedagogicznego myślenia, włączających je wotwarty dyskurs międzynarodowy;
    podejmujących pogłębione badania nad historią polskiej myśli pedagogicznej, eksponujących jej oryginalność oraz konfrontujących ją ze światowym dorobkiem;
    dążących – poprzez anglojęzyczny zapis – do włączanie polskich osiągnięć w dyskurs globalny.

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych zarówno przeszłością, jak i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej.

Aktualny, ósmy tom czasopisma „Polska Myśl Pedagogiczna” zdominowały studia i rozprawy podejmujące – w różnorodny sposób – szeroko rozumiane zagadnienia mieszczące się w nurcie pedagogiki konserwatywnej.

"Polska Myśl Pedagogiczna" R, IV (2018) nr 4

"Polska Myśl Pedagogiczna" R,  IV (2018) nr 4, (redaktor tomu Janina Kostkiewicz),
Kraków

Po II wojnie światowej nauce polskiej narzucono szereg ograniczeń ideologicznych wynikających z polityki przyjętej przez komunistyczny reżim. Objawiały się one między innymi cenzurą nałożoną w latach 1945–1989 na wszystkie publikowane teksty, także naukowe, czy prześladowaniem badaczy nie nawiązujących do komunistycznej ideologii. Szczególnie dotkliwie odczuła to polska humanistyka, w tym myśl pedagogiczna, co skutkowało niemożnością rozwijania większości jej kierunków obecnych przed II wojną światową.

W związku z tym misją rocznika „Polska Myśl Pedagogiczna” jest nadrobienie strat powstałych w wyniku tych trudnych dziejów poprzez pokazywanie bogactwa teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych wraz zpluralizmem ich źródeł filozoficznych, światopoglądowych, ideowych i innych.

Po roku 1989 w krajach postkomunistycznych podejmowane są próby nadrabiania poniesionych strat w tym zakresie, lecz polskiej myśli pedagogicznej nadal dotyczą takie problemy, jak:

- pozostawanie wielu cennych prac wciąż jeszcze nie odkrytych, nie wznawianie ich, a nawet pozostawanie w maszynopisach;

- brak studiów (badań) nad jej istotą, rangą, aktualnością;

- brak wyczerpujących opracowań jej historii lub zbyt wąski ich zakres;

- niewyeksponowanie i niespożytkowanie oryginalności wielu dzieł polskich pedagogów w krajowym i międzynarodowym dyskursie naukowym.

Wobec tych problemów celem rocznika jest niesienie wsparcia dla ich rozwiązania poprzez publikowanie prac:

    wydobywających i pokazujących bogactwo teoretycznych i praktycznych koncepcji pedagogicznych orazich pluralizm w zakresie filozoficznych podstaw, systemów wartości, obszarów życia społecznego;
    opartych na analitycznych badaniach różnorodności wątków pedagogicznego myślenia, włączających je wotwarty dyskurs międzynarodowy;
    podejmujących pogłębione badania nad historią polskiej myśli pedagogicznej, eksponujących jej oryginalność oraz konfrontujących ją ze światowym dorobkiem;
    dążących – poprzez anglojęzyczny zapis – do włączanie polskich osiągnięć w dyskurs globalny.

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych zarówno przeszłością, jak i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej.

Civic Education in the context of migration. Politische Bildung im Kontext der Migration red. Ewa Bobrowska , red. Dorota Gierszewski , red. Julia Kluzowicz

Civic Education in the context of migration. Politische Bildung im Kontext der Migration, red. Ewa Bobrowska, Dorota Gierszewski, Julia Kluzowicz. Wydawnictwo UJ, Kraków 2018.

 

The intensified migration experienced throughout Europe in recent years has presented it with numerous pressing problems. With the high influx of persons who have migrated, it requires not only readiness to provide emergency help to those in need, but also to address the issue of their permanent presence in a place that was not fully prepared to accommodate them. The issues stated in this book are considered from one chosen point of view. The articles gathered in this publication are focused on the question of what role adult civic education can play in aiding the integration process of newcomers within their host communities, and how those communities themselves can adapt in order to meet the tasks of change set before it.
 
The book confronts papers that originate from three different countries: Germany, Poland and Ukraine. In each of the aforementioned countries, the migration processes have manifested into different outcomes, and revealed a glimpse into each nation's viewpoint and action towards the continuing exodus and arrival of migrants within the EU.This publication does not aim at diagnosing the situation in each country separately. Its primary purpose is to form an analysis on confronting different perspectives towards a perceived common issue, even though there are many differentiators that would deem it to be a multitude of issues provoked by a range of unique factors.
 
The common trait of these statements is the conviction that successful integration should not be equated with a process that only assumes migrants adjustment to existing, non-negotiable conditions. Conversely, its accomplishment is also determined by the locals readiness for societal change, and their openness towards the new and unpredictability that comes with tangible change. Indeed, democratic thought is imprinted in this kind of openness, therefore the following volume discusses the methods for educating democratic values by a means that would not negate the freedom of the people who are strangers to democracy, as it has been absent from their lives.

Animacja w systemie zależności instytucjonalnych. Uwarunkowania rozwoju animacji społeczno-kulturalnej na tle polskiej polityki kulturalnej po 1989 roku.u

Beata Cyboran, Animacja w systemie zależności instytucjonalnych. Uwarunkowania rozwoju animacji społeczno-kulturalnej na tle polskiej polityki kulturalnej po 1989 roku. Wydawnictwo UJ, Kraków 2018.

 

Animacja społeczno-kulturalna jako nowatorski sposób organizowania działalności społecznej i kulturalnej spopularyzowała się w Polsce z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX wieku i stała się pewnego rodzaju odpowiedzią na dominującą w okresie PRL koncepcję scentralizowanego upowszechniania kultury. Innowacyjnością podejścia zafascynowani byli zarówno teoretycy, jak i praktycy działalności społeczno-kulturalnej, czego skutkiem stały się uruchomienie akademickich kierunków kształcenia w zakresie animacji, zmiana nazewnictwa wielu instytucji zajmujących się działalnością społeczno-kulturalną, a także organizacja rozlicznych spotkań służących wymianie doświadczeń praktyków czy refleksji teoretyków nad tym nowym zjawiskiem.
Autorka prezentowanej książki poszukuje odpowiedzi na pytanie o uwarunkowania rozwoju tej edukacyjnej strategii działalności społeczno-kulturalnej w naszym kraju. Na podstawie przeprowadzonych badań można wnioskować, że animacja w działalności kulturalnej w pierwszym dziesięcioleciu transformacji skierowana została na niekorzystną dla swego rozwoju ścieżkę, warunkowaną nikłym wsparciem procesu jej implementacji ze strony polityki kulturalnej państwa. Brak strukturalnego umocowania dziedziny doprowadził do tego, że jej rozwój opierał się na pojedynczych inicjatywach i działaniach, nie zaś na rzetelnie zaprojektowanym procesie profesjonalizacji.

Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne

Justyna Kusztal, Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Wydawnictwo UJ, Kraków 2018.

 

Publikacja jest wnikliwą analizą kategorii dobra dziecka w pedagogice resocjalizacyjnej w kontekstach pedagogicznym i prawnym. Justyna Kusztal stawia w swojej pracy szereg pytań o znaczenie, jakie w koncepcjach i praktyce resocjalizacyjnej przypisywane jest dobru dziecka i zasadzie działania dla dobra dziecka. Zdaniem autorki tylko na gruncie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej w jej obecnym stanie, definiowanym w literaturze przedmiotu jako ciągłość i zmiana, jest możliwe dokonanie analizy i rekonstrukcji znaczenia kategorii tak niejednolitej, nasyconej wieloma zaszłościami, wyobrażeniami, mitami, jak dobro dziecka-wychowanka, bo to ona stanowi sens i umocowanie aksjologiczne działań nakierowanych na zmniejszanie obszarów niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży.
Praca ma charakter interdyscyplinarny i składa się z trzech zasadniczych części. W części pierwszej autorka wyprowadza z literatury pedagogicznej kategorię badawczą dobra dziecka, by w części drugiej pokazać, czy i jak funkcjonuje ona we współczesnej pedagogice resocjalizacyjnej i naukach prawnych. W części trzeciej proponuje i realizuje własną koncepcję badań empirycznych, których przedmiotem są znaczenie dobra dziecka i zasada działania dla dobra dziecka w procesie resocjalizacji.
Ze „Wstępu"

Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej

Gola Beata, Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018.

 

Obecnie istnieje duże zapotrzebowanie, szczególnie wśród pedagogów, na monografie z zakresu aspektów etycznych w edukacji ekologicznej. Książka przedstawia obszerne kompendium wiedzy dotyczące miejsca etyki środowiskowej w procesie edukacyjnym i wskazuje na zaniedbania w tej dziedzinie. Istnieje ogólna potrzeba włączenia zagadnień etyki zarówno do podstawy programowej kształcenia ogólnego, jak i podręczników szkolnych oraz do procesu kształcenia pedagogów i nauczycieli. Analiza wyników badań prowadzi Autorkę do sformułowania postulatów odnoszących się do potrzeby wprowadzenia kształcenia humanistycznego w szkolnej edukacji ekologicznej, a zwłaszcza zagadnień z filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Książkę oceniam bardzo wysoko, uważam, że publikacja jest bardzo pożądana na rynku wydawniczym głównie przez pedagogów, środowisko akademickie i nauczycielskie.
Z recenzji dr hab. Ligii Tuszyńskiej, prof. APS

Książka Beaty Goli w sposób kompetentny charakteryzuje proces edukacji ekologicznej prowadzonej w polskiej szkole na trzech etapach nauczania. Badania zostały rozwinięte w dwóch kierunkach. Pierwszy dotyczy kwestii obecności treści etyki ekologicznej w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz charakterystyki zbioru wartości ekologicznych preferowanych w podręcznikach i wskazania ich związku z systemami aksjologicznymi głównych nurtów etyki ekologicznej (antropocentrycznym, biocentrycznym i holistycznym). Drugi kierunek badań skupia się wokół oceny zgodności realizowanego w ostatnich latach programu edukacji ekologicznej z nowym paradygmatem edukacyjnym z tego zakresu edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Rzetelna analiza zawartości podręczników z zaprezentowanych punktów widzenia pozwoliła Autorce na sformułowanie dobrze uzasadnionych konkluzji. Przedstawione w książce wnioski są ważnym głosem w dyskusjach na temat wywiązywania się Polski z przyjętych zobowiązań międzynarodowych dotyczących prowadzenia edukacji ekologicznej oraz doskonalenia podstawy programowej takiej edukacji w szkołach.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Papuzińskiego, prof. UK

Edukacja obywatelska w przestrzeni lokalnej

Dorota Gierszewski, Edukacja obywatelska w przestrzeni lokalnej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2017.

 

Książka wyrasta z refleksji nad zaangażowaniem obywatelskim w odniesieniu do życia publicznego w kontekście doświadczeń polskich i niemieckich. Zaangażowanie to przejawia się w aktywności mieszkańców w różnych obszarach przestrzeni lokalnej. Partycypacja stwarza możliwość uczenia się obywatelskości, szczególnie przez osoby dorosłe. Edukacja obywatelska jest więc procesem, który ułatwia poznawanie życia społecznego i sprawne w nim funkcjonowanie.
W publikacji poddano analizie edukacyjne aspekty aktywności podejmowanej w przestrzeni lokalnej w ramach budżetów obywatelskich. Założono, że budżety są narzędziami niwelacji niedorozwoju mechanizmów partycypacji społecznej i demokratyzacji istotnych sfer życia publicznego. Omówiona idea umożliwia członkom społeczeństwa współzarządzanie na poziomie lokalnym i aktywność w sferze publicznej. Stwarza szansę uczenia się obywatelskości, rozumienia zasad funkcjonowania demokratycznego państwa, kształtuje postawy i umiejętności, w wyniku których możliwe staje się zaangażowanie obywatelskie. Tezą publikacji jest stwierdzenie, że lokalne zaangażowanie obywatelskie uznać można za kategorię stanowiącą płaszczyznę realizacji dążeń jednostek do poczucia współdziałania i współbycia w szerszym kontekście społecznym.

„Praca zawiera dobry i wiarygodny, inteligentnie skonstruowany opis: genezy, ewolucji form, kontekstu społeczno-ekonomicznego, a także funkcji edukacji obywatelskiej w środowisku lokalnym na terenie Polski i Niemiec. Wskazuje twórców i specyfikę tej edukacji, jej złożoność, liczne uwarunkowania oraz możliwość kontynuowania edukacji obywatelskiej jako ważnego stymulatora aktywności społecznej mieszkańców środowiska lokalnego".
Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Aleksandra

Teatr codzienności. Animacyjne i samokształtujące funkcje twórczości Alvisa Hermanisa i Stefana Kaegiego

Julia Kluzowicz, Teatr codzienności. Animacyjne i samokształtujące funkcje twórczości Alvisa Hermanisa i Stefana Kaegiego, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2017.

 

Książka Julii Kluzowicz, chociaż podzielona na dziewięć rozdziałów, w rzeczywistości składa się z dwóch części. Pierwsza – teoretyczna – stanowi konieczne wprowadzenie do teatru codzienności. Poprzez zaproponowany przez Autorkę dobór tematów odsłania się strategia Kluzowicz: antropologia może być dziedziną nauki przydatną animatorom kultury, codzienność ma być nurtem, w którym zanurzają się działania animacyjne, a narzędziem służącym do tego ma być teatr. Wybór czterech wektorów: antropologia – animacja – codzienność – teatr w naturalny sposób doprowadza do drugiej części, do specyficznego opisu twórczości wybitnych współczesnych reżyserów, czyli Alvisa Hermanisa i Stefana Kaegiego. Kluzowicz w wyborze opisywanych spektakli i przedstawianiu strategii wybranych reżyserów szczególnie mocno skupia się na jednym aspekcie, który określany bywa wieloznacznym terminem „codzienność”. Właśnie w tym punkcie zbiegają się wszystkie linie książki. Autorka pisze w drugiej części o „teatrze codzienności”. Rzeczywiście to na tym poziomie twórczość Hermanisa oraz Kaegiego może być wzorem i dać instrumenty do skutecznej pracy pedagogicznej, animacyjnej czy samokształtującej osobom niezwiązanym lub tylko pośrednio związanym z teatrem.
Z recenzji dra hab. Tadeusza Kornasia

Andrzej Niesiołowski. Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu

Janina Kostkiewicz (krytyczna edycja rękopisów): Andrzej Niesiołowski. Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu, z Przedmową B. Śliwerskiego, Wydawnictwo UJ, Kraków 2017.

 

Andrzej Niesiołowski (1899–1945) – doktor filozofii, pedagog i socjolog; w 1938 roku wnioskował o habilitację w zakresie filozofii kultury na podstawie pracy Ideologia – jej struktura wewnętrzna, funkcje społeczne i kształty historyczne (maszynopis zaginiony). Pozostawił bogatą spuściznę naukową i publicystyczną, m.in. prace: Personalizm i jego perspektywy, Katolicyzm a totalizm, Formy i metody pracy oświatowej. Próba klasyfikacji i analizy socjologicznej, Koła oświatowo-wychowawcze. Zadania – teoria – wskazania. W okresie międzywojnia aktywnie działał w organizacjach młodzieżowych, był zaangażowany politycznie po stronie chadecji. Pisał w „Przeglądzie Powszechnym”, „Kulturze i Wychowaniu”, „Oświacie Polskiej”, „Przewodniku Społecznym”, „Pracowniku Polskim”, „Tęczy”, „Głosie Narodu”, „Ruchu Charytatywnym”. Był redaktorem „Robotnika” i „Nowego Kuriera”, wykładał na Uniwersytecie Poznańskim oraz w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi, był stypendystą Funduszu Kultury Narodowej. Po napaści Niemiec na Polskę, po bitwie nad Bzurą, w październiku 1939 roku jako oficer Wojska Polskiego trafił do niemieckiego obozu. Tam napisał dziesięć monografii  naukowych – część jednej z nich publikowana jest w niniejszej książce. Niemcy torturowali i rozstrzelali jego syna Bogusława (1925–1944) za przynależność do AK, żona Maria (1895–1944) zmarła w chwili aresztowania syna, córce Annie (1929–2016) nigdy nie zwrócono rękopisów ojca. Andrzej Niesiołowski zmarł 9 lutego 1945 roku w niemieckim obozie jenieckim w Dössel.

Opieka i resocjalizacja wobec przestępczości nieletnich w okresie międzywojennym na przykładzie Lublina

Jolanta A. Mazur, Opieka i resocjalizacja wobec przestępczości nieletnich w okresie międzywojennym na przykładzie Lublina, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2017.

 

Praca ma na celu omówienie inicjatyw tworzenia się i działania instytucji opiekuńczo-resocjalizacyjnych dla nieletnich (w tym kurateli sądowej) w Lublinie w okresie międzywojennym na tle procesów o zasięgu ogólnopolskim. W przeprowadzonych badaniach starano się określić zasadnicze działania państwa polskiego oraz instytucji prywatnych, samorządowych i kościelnych wobec przestępczości nieletnich w latach 1918–1939.
Zgodnie z myślą H. Radlińskiej budowanie systemu opieki nad dzieckiem bez znajomości i uwzględnienia uwarunkowań historycznych byłoby skazane na niepowodzenie : „[…] trzeba poznać dotychczasowy dorobek i metody pedagogiczne, żeby móc skutecznie pracować dalej, prowadząc dzieło przez poprzedników rozpoczęte”. Poznanie historii skutecznych oddziaływań profilaktycznych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych wobec nieletnich przestępców, śledzenie rozwoju instytucji opieki i wychowania młodzieży trudnej, zwłaszcza w pierwszej połowie XX w., może być pomocne w wypracowaniu programów działań dla współczesnych pedagogów i wychowawców, a także twórców polityki prawno-karnej.

Książka systematyzuje i poszerza wiedzę z zakresu historii wychowania i opieki społecznej, historii polskiej myśli pedagogicznej i pedagogiki resocjalizacyjnej. Składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów, zakończenia oraz aneksu.

Poradnictwo w oddziaływaniach ortopedagogicznych. Wybrane problemy

Franciszek Wojciechowski, Sylwia Opozda-Suder, Poradnictwo w oddziaływaniach ortopedagogicznych. Wybrane problemy, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017.

 

Książka podejmuje ważne problemy dotyczące współczesnego poradnictwa. Zawiera także najnowsze trendy związane ze wsparciem osób z niepełnosprawnościami, szeroko pojętym rozwojem, autonomią i zabezpieczeniem ich praw, zachęcaniem do szerokiego uczestnictwa społecznego.

Autorzy przedstawiają własne stanowisko, odwołując się do najnowszej, bardzo dobrze dobranej literatury: psychologicznej, pedagogicznej i socjologicznej. Książka zachęca do przemyśleń, refleksji, a ponadto może stać się źródłem inspiracji do tworzenia praktycznych rozwiązań.

W polskiej literaturze nie było dotychczas prac zwartych, które opisywałyby poradnictwo ortopedagogiczne, kreowanie (konstruowanie) indywidualnej biografii życia osób z niepełnosprawnościami. [...]
Z recenzji dr hab. Bożeny Wojtasik, prof. DSW

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. III (2017), nr 3

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. III (2017), nr 3 (redaktor tomu Janina Kostkiewicz), Kraków 2017.

 

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych przeszłością i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej. Jego przesłaniem jest głębsza jej eksploracja i włączanie w dyskurs krajowy i europejski.

Inicjatywa ta opiera się na kanwie przekonania, że rodzima myśl pedagogiczna nie znajdowała - najczęściej wskutek sytuacji dziejowej - sprzyjających warunków zaistnienia w aplikacjach do praktyki pedagogicznej, ani w dyskursie krajowym i międzynarodowym. Spora część tej myśli jawiła się w różnych okresach dziejów Polski jako niepożądana. Wielość czynników powodowała, że nie dostrzegano jej nowatorstwa, atrakcyjności – czasami bieg dziejów spychał ją na swój margines, czasem czyniliśmy to my sami poprzez przyjmowanie sugerowanych kompleksów narodowych, stereotypów, obcych wzorców. Skutkiem tego:
- brak jest studiów nad jej istotą, rangą, aktualnością;
- nie posiadamy wyczerpujących opracowań jej historii i eksploracji dokonań współczesności;
- nie posiadamy (lub obejmują one zbyt wąski jej zakres) prac porządkujących jej dokonania;
- wiele jej wartościowych obszarów zostało zapomnianych, a ich rodzima oryginalność nie została wystarczająco wyeksponowana i spożytkowana;
- wszystko powyższe powoduje, że współcześnie posiadamy słabą samoświadomość dokonywanych wyborów intelektualnych (ich źródeł i inspiracji), wyborów myśli, z którą wchodzimy w dyskurs i wybieranych kierunków jej rozwijania.
Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” powołany jest w celu sukcesywnego pokonywania tych problemów.

Reinterpretacje kontekstów wychowania

Bogusław Bieszczad, Anna Gaweł, Reinterpretacje kontekstów wychowania, Wyd. Libron, Kraków 2016.

 

Proponowane w tytule reinterpretacje kontekstów wychowania dotyczą dwóch zasadniczych obszarów wyznaczających podstawowe sposoby myślenia o tym procesie. Jednym z nich jest kontekst kulturowy, który sytuuje wychowanie w perspektywie oddziaływań zmierzających do pełnego uczestnictwa jednostki w kulturze. Jednakże optymalne wzorce wrastania w kulturę i adekwatna do wymogów społecznych partycypacja w życiu społecznym wiążą się nieuchronnie z czynnikami zakłócającymi te procesy zarówno w perspektywie indywidualnej (jednostkowej), jak i ogólnospołecznej. Diagnozowana współcześnie, postępująca i wielowątkowa dyferencjacja kultur(y) i jej (ich) struktur wraz z zanikiem jednoznacznych kryteriów waloryzacji wzorów życia społecznego zasadniczo wzmacnia tendencje do marginalizacji, wykluczania, dezadaptacji i dysfunkcji w szeroko rozumianym procesie włączania jednostki w praktyki społeczno-kulturowe.
A zatem wrastanie w kulturę stymulowane intencjonalnymi oddziaływaniami w ramach poszczególnych dziedzin wychowania musi uwzględniać także drugi obszar refleksji ukierunkowujący myślenie o wychowaniu, obejmujący oddziaływania pomocowe, takie jak interwencja czy poradnictwo, osadzone w kontekście psychospołecznym.
Fragment wstępu

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. II (2016), nr 2

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. II (2016), nr 2 (redaktor tomu Janina Kostkiewicz), Kraków 2016.

 

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych przeszłością i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej. Jego przesłaniem jest głębsza jej eksploracja i włączanie w dyskurs krajowy i europejski.

Inicjatywa ta opiera się na kanwie przekonania, że rodzima myśl pedagogiczna nie znajdowała - najczęściej wskutek sytuacji dziejowej - sprzyjających warunków zaistnienia w aplikacjach do praktyki pedagogicznej, ani w dyskursie krajowym i międzynarodowym. Spora część tej myśli jawiła się w różnych okresach dziejów Polski jako niepożądana. Wielość czynników powodowała, że nie dostrzegano jej nowatorstwa, atrakcyjności – czasami bieg dziejów spychał ją na swój margines, czasem czyniliśmy to my sami poprzez przyjmowanie sugerowanych kompleksów narodowych, stereotypów, obcych wzorców. Skutkiem tego:
- brak jest studiów nad jej istotą, rangą, aktualnością;
- nie posiadamy wyczerpujących opracowań jej historii i eksploracji dokonań współczesności;
- nie posiadamy (lub obejmują one zbyt wąski jej zakres) prac porządkujących jej dokonania;
- wiele jej wartościowych obszarów zostało zapomnianych, a ich rodzima oryginalność nie została wystarczająco wyeksponowana i spożytkowana;
- wszystko powyższe powoduje, że współcześnie posiadamy słabą samoświadomość dokonywanych wyborów intelektualnych (ich źródeł i inspiracji), wyborów myśli, z którą wchodzimy w dyskurs i wybieranych kierunków jej rozwijania.
Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” powołany jest w celu sukcesywnego pokonywania tych problemów.

Koncepcje mądrości w filozofii Sokratesa Platona i Arystotelesa

Tomasz Leś, Koncepcje mądrości w filozofii Sokratesa Platona i Arystotelesa, Wydawnictwo UJ, Kraków 2016.

 

„Autor zrekonstruował i poddał wszechstronnej, krytycznej analizie klasyczne starożytne koncepcje mądrości, które można wywieść z tekstów źródłowych, tj. dzieł Platona i Arystotelesa oraz z relacji dotyczących nauczania Sokratesa. Dzięki wnikliwemu i rzetelnemu badaniu tych starannie dobranych tekstów, jak również dzięki dobrej znajomości literatury przedmiotu i własnej inwencji interpretacyjnej, Tomasz Leś zdołał opracować, w systematyczny sposób przedstawić i uzasadnić wielowariantowy, choć w swych zasadniczych rysach spójny model, stanowiący odpowiednik historycznych koncepcji mądrości wielkich klasyków filozofii greckiej. Budując ten model, rzetelnie zaprezentował oryginalność i specyfikę poglądów każdego z trzech wielkich klasyków, a także uwzględnił zarówno jawne, jak i mniej oczywiste różnice między ich koncepcjami (w szczególności elementy polemiczne wobec poprzedników w koncepcji Arystotelesa). Zaakcentował jednak to, co może stanowić część wspólną ich myślenia o mądrości, a przynajmniej świadczyć o ciągłości pewnych intelektualnych zainteresowań i predylekcji, pewnych sposobów ujmowania badanego zagadnienia tudzież formułowania i rozwiązywania pojawiających się w jego ramach problemów. Autor daje dowody nie tylko badawczej dociekliwości, lecz również rozległej erudycji, gdy ukazuje aktualny stan badań i najbardziej dyskutowane kwestie sporne w interesującej go dziedzinie, kiedy kompetentnie odczytuje i konfrontuje ze sobą hipotezy i argumenty antagonistów we współczesnych sporach dotyczących na przykład możliwych sposobów rozumienia sokratejskiego intelektualizmu etycznego czy właściwego sensu Platońskiego stanowiska co do możliwości efektywnego osiągnięcia mądrości. W obu tych spornych zagadnieniach nie tylko prezentuje koncepcje uznanych badaczy, ale też z powodzeniem sam włącza się do ich dyskusji, waży i ocenia przedstawione przez nich racje, ujawnia – choć z reguły dość ostrożnie – własny punkt widzenia i w ten sposób angażuje w dyskusję czytelników swojej rozprawy.”
Z recenzji dr. hab. Jana Kiełbasy

Edukacja muzealna - muzea dla dzieci i młodzieży

Renata Pater, Edukacja muzealna - muzea dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo UJ, Kraków 2016.  

 

Wiek XXI stawia nowe wyzwania i muzea przyjmują coraz śmielej odpowiedzialność za naukę, społeczną edukację i rekreację. Przygotowują atrakcyjne miejsca doświadczeń, tworzą estetyczne  przestrzenie, dostosowując propozycje i oferty do zróżnicowanych grup odbiorców. Równocześnie personalizują komunikację ze swoim obecnym i potencjalnym gościem. Zapraszają do spotkań również w świecie wirtualnym. Kreatywne działania w obszarze sztuki współczesnej i dawnej stanowić mogą aktualną płaszczyznę dialogu, kształcenia, wychowania dzieci i młodzieży. Przestrzenie wystaw narracyjnych, interaktywnych, partycypacyjnych w muzeach klasycznych, a w szczególności w muzeach dla dzieci i młodzieży są aktualną propozycją metodyczno-dydaktyczną dla  uczenia się w ciągu całego życia.

„Autorka definiuje pojęcie edukacji muzealnej i przytacza koncepcje pedagogiczne, szczególnie takich autorów,  jak John Dewey, Maria Montessori i Jean Piaget. Interesujące są drobiazgowe opisy oraz charakterystyki muzeów dla dzieci i młodzieży utworzonych w Monachium, Berlinie i we Frankfurcie nad Menem. Na szczególną uwagę zasługuje projekt edukacji estetycznej realizowany w galeriach sztuki współczesnej w Krakowie. Wspomniany projekt miał charakter badawczy. Były to próby połączenia zajęć szkolnych z przedmiotu «sztuka» z percepcją sztuki współczesnej. Rezultaty tych działań okazały się zaskakująco twórcze i pozytywne. Autorka słusznie podkreśla zasługi dla polskiego muzealnictwa nieżyjących już krakowskich profesorów – Tadeusza Gołaszewskiego i Jerzego Świecimskiego. Na uwagę i uznanie zasługuje obszerna i kompetentnie opracowana bibliografia.
Książka będzie z pewnością pomocna dla adeptów pedagogiki, animatorów kultury, wychowawców i rodziców w poszukiwaniu szerszego spojrzenia na wartość edukacyjną muzeum. Z pełnym przekonaniem polecam tę książkę”.
Z recenzji prof. dr hab. Ireny Popiołek-Rodzińskiej

Gry uliczne w wykluczenie społeczne w przestrzeni miejskiej. Perspektywa resocjalizacyjna

Małgorzata Michel, Gry uliczne w wykluczenie społeczne w przestrzeni miejskiej. Perspektywa resocjalizacyjna, Wydawnictwo UJ, Kraków 2016.

 

Małgorzata Michel stawia sobie za cel „zaprezentowanie zjawiska specyfiki wykluczenia społecznego w przestrzeniach miejskich poprzez badanie symboli i inskrypcji pozostawionych na murach przez dzieci ulicy i członków gangów młodzieżowych, […] które są niezbywalnym elementem prowadzonych w przestrzeniach miejskich »gier ulicznych« w wykluczenie społeczne, pełnią funkcje socjalizacyjne, stanowią element strategii i podejmowanych na scenie wykluczeń ról społecznych, tworzą kulturę wizualną ulicy, a przez to są »grypsem« drugiego życia miasta”. Z tak nakreślonych badań i analiz Autorka wyprowadza wiele wniosków dla pedagogiki resocjalizacyjnej w działaniu, kreującej odpowiednie procesy wychowawczego oddziaływania w wykluczonych przestrzeniach miejskich, odwołując się w tym względzie zwłaszcza do paradygmatu interpretatywnego i mieszczących się w nim założeń symbolicznego interakcjonizmu, a także do dokonań pedagogiki społecznej w zakresie meliorowania i przekształcania zaniedbanych kulturowo środowisk wychowawczych, opierając się na potencjale pedagogicznym tych społeczności.

Książka Gry uliczne w wykluczenie społeczne w przestrzeni miejskiej wnosi do pedagogiki resocjalizacyjnej ważne wątki teoretyczne wyjaśniające mechanizmy marginalizacji oraz wykluczenia społecznego dzieci i młodzieży żyjących i wychowujących się w szczególnie upośledzonych socjalnie i kulturowo rejonach wielkich miast. Autorka analizuje również liczne przesłanki prakseologiczne do kreowania odpowiednich oddziaływań resocjalizacyjnych skoncentrowanych nie tyle na wykolejonych społecznie jednostkach, ile na zdezorganizowanych czy też dysfunkcjonalnych środowiskach wychowawczych, jakimi pozostają analizowane w pracy dzielnice miast.

Proponowane przez Małgorzatę Michel rozwiązania kreujące działania resocjalizacyjne wykorzystujące potencjały tkwiące w wykluczonych przestrzeniach miast wnoszą do teorii i praktyki resocjalizacyjnej niezmiernie ważny i niestety dość niechętnie podejmowany wątek badawczy i aplikacyjny. Z tego też względu uznaję rozprawę za dzieło oryginalne i wnoszące nowe wątki teoretyczno-metodologiczne i prakseologiczne dla współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej.
Z recenzji prof. dr. hab. Wiesława Ambrozika

Ukryte programy uniwersyteckiej edukacji i ich rezultaty. Doświadczenia studentów pedagogiki

Dorota Pauluk, Ukryte programy uniwersyteckiej edukacji i ich rezultaty. Doświadczenia studentów pedagogiki, Wydawnictwo UJ, Kraków 2016.

 

Problematyka podjęta w publikacji Ukryte programy uniwersyteckiej edukacji i ich rezultaty. Doświadczenia studentów pedagogiki jest bardzo ważnym i atrakcyjnym tematem w badaniach nad edukacją akademicką. Odsłanianie rzeczywistych efektów kształcenia na uniwersytecie w sytuacji administracyjnego, scentralizowanego ich definiowania, zwłaszcza w odniesieniu do postaw i przekonań, jest źródłem rzeczowych argumentów w debacie nad współczesną szkołą wyższą, jej miejscem i funkcjami w rozwoju państwa i społeczeństwa oraz w rozwoju osobowym jej podmiotów. Ważne poznawczo jest wykorzystanie swobodnych wypowiedzi studentów doświadczających oddziaływania ukrytych programów w uczelni. Na podkreślenie zasługuje warsztat badawczy Doroty Pauluk oraz przejrzyste jego przedstawienie czytelnikom. Zapewnia to możliwość konfrontowania wyników tych badań z innymi, prowadzonymi w innych uczelniach i w innym czasie. Uważam to za przejaw wysokiej samoświadomości metodologicznej Autorki pracy. [...] Rozprawę tę cechują duża wartość poznawcza oraz wysoki poziom merytoryczny i metodologiczny. Wnosi ona nowe elementy do wiedzy o tak ważnej kategorii analitycznej, jaką jest ukryty program istniejący w instytucjach edukacyjnych, oraz o rzeczywistych efektach edukacji uniwersyteckiej. Jej treść wypełnia lukę w wiedzy z zakresu pedagogiki szkoły wyższej i może stanowić ważne źródło analiz w procesie doskonalenia zawodowego nauczycieli akademickich.
Z recenzji prof. dr hab. Marii Czerepaniak-Walczak  

Rodzina migracyjna w przestrzeni życiowej dorastających. Holistyczny model wsparcia

Dąbrowska Anna, Rodzina migracyjna w przestrzeni życiowej dorastających. Holistyczny model wsparcia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.

 

Jaka jest sytuacja życiowa dorastającej jednostki w przestrzeni życiowej wyznaczonej przez rodzinę migracyjną? Czy istnieje zależność pomiędzy preferowanymi przez rodziców stylami wychowania a czasem rozłąki migracyjnej? Jaki jest obraz samego siebie osób dorastających w relacjach interpersonalnych w aspekcie cech wewnętrznych określonych stylami funkcjonowania?
Na te i wiele innych pytań próbuje odpowiedzieć dr Anna Dąbrowska, której zainteresowania naukowe skupiają się wokół rodzin patologicznych, dysfunkcjonalnych oraz stojących w obliczu różnego typu kryzysów. Szczególną uwagę skupia na postrzeganiu rzeczywistości społecznej przez młodzież wychowującą się w tego rodzaju środowiskach rodzinnych. W niniejszej publikacji na podstawie wyników badań przeprowadzonych w 300 szkołach przedstawia sytuację życiową dorastających wychowują¬cych się w rodzinach rozłączonych przestrzennie, a także nakreśla dla nich strategię działań wspierających w formie modelu realnego (zalecanego) oraz modelu wzorcowego. Książka jest kierowana do osób, które z racji wykonywanego zawodu i peł-nionych funkcji potrzebują rzetelnej wiedzy o rodzinie migracyjnej – dość nowym i wciąż jeszcze mało rozpoznanym typie środowiska wychowawczego.

Pedagogika humanizmu społecznego Andrzeja Niesiołowskiego

Dominika Jagielska, Janina Kostkiewicz, Pedagogika humanizmu społecznego Andrzeja Niesiołowskiego, Wydawnictwo UJ, Kraków 2015.

 

Książka autorstwa Dominiki Jagielskiej oraz Janiny Kostkiewicz Pedagogika humanizmu społecznego Andrzeja Niesiołowskiego jest odkrywczym i z wielu względów ważnym studium historyczno-biograficznym. Wprowadza czytelnika w szczególny mikrokosmos idei i problemów. Na planie pierwszym plasuje się tutaj zagadnienie transcendencji i duchowości, ściśle związane z normą samorozwoju osobowego oraz uczestnictwa społecznego, a jedno i drugie jest źródłem wychowania katolickiego. Musiało upłynąć wiele lat, by życie i dzieło A. Niesiołowskiego, tak ważnego reprezentanta społeczno-pedagogicznej myśli katolickiej, zostało dostrzeżone, zaprezentowane i ocenione oraz wprowadzone do współczesnego obiegu naukowego. Pierwszeństwo w tej mierze należy do Janiny Kostkiewicz, która po raz pierwszy wydobyła na światło dzienne postać Niesiołowskiego w monografii Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939 (2013). Dużą zasługą Dominiki Jagielskiej oraz Janiny Kostkiewicz jest to, że pokonały granice milczenia i zapomnienia, że ukazały ideologiczne przyczyny dyskwalifikowania i marginalizacji myśli społecznej wyrosłej na gruncie prawd ewangelicznych i nauczania Kościoła. Pośrednio, ale w sposób wyraźny, dzięki przedstawianej książce można dostrzec »pole zaległości«, obszar braków badawczych i problemów, które należy podjąć i rozwiązać, by uzupełnić i wzbogacić dotychczasowy, dalece niepełny obraz polskiej myśli humanistyczno-społecznej XX wieku. Oby te ustalenia stały się impulsem do szerszej i systematycznej pracy badawczej nad myślą i praktyką katolickiej pedagogiki w naszym kraju.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Wiesława Theissa   

Wychowanie - rodzina - społeczny rozwój osoby. Studia ze spotkań krakowsko-bratysławskich.

Janina Kostkiewicz, Milan Krankus, Ivan Podmanický, Maria Potočárova, Wychowanie – rodzina – społeczny rozwój osoby. Studia ze spotkań krakowsko-bratysławskich. Výchova – Rodina – Sociálny rozvoj osoby. Štúdie zo stretnutí krakowsko-bratislavských, Wydawnictwo UJ, Kraków 2015.

 

Prezentowane w książce studia ze spotkań krakowsko-bratysławskich dotyczą istotnych faktów z teorii i historii wychowania na Słowacji i w Polsce.

Zdominowała je problematyka recepcji pedagogiki zachodniej i kierunków jej rozwoju na Słowacji w latach 1918–1938 (Milan Krankus), rozwój pedagogiki rodziny w obu krajach (Janina Kostkiewicz, Mária Potočárova) oraz humanistyczny i personalistyczny zarazem kierunek rozwoju uspołecznienia uczniów w systemie oświatowym współczesnej Słowacji (Ivan Podmanický). Uprzystępniane w kolejnych studiach fakty i refleksje z jednej strony świadczą o prężności rozwoju myślenia humanistycznego i społecznego w obu krajach, z drugiej zaś pokazują międzynarodową wspólnotę dyskursu pedagogicznego Europy Środkowej. Jak się bowiem okazuje, wiele inspiracji – dotyczących kierunków rozwoju pedagogiki w obu krajach – jest wspólnych. Do ich śledzenia, odkrywania i porównywania autorzy zapraszają wszystkich zainteresowanych. Pozostajemy z nadzieją, że dwujęzyczność pracy (ze względu na powszechne rozumienie języka naszych południowych sąsiadów) nie będzie przeszkodą dla potencjalnych Czytelników.

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. I (2015), nr 1

„Polska Myśl Pedagogiczna” R. I (2015), nr 1 „Wychowanie i niepodległość 1863 – 1914/18” (redaktor tomu Janina Kostkiewicz), Kraków 2015.

 

Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” jest pismem badaczy zainteresowanych przeszłością i teraźniejszością polskiej myśli pedagogicznej. Jego przesłaniem jest głębsza jej eksploracja i włączanie w dyskurs krajowy i europejski.

Inicjatywa ta opiera się na kanwie przekonania, że rodzima myśl pedagogiczna nie znajdowała - najczęściej wskutek sytuacji dziejowej - sprzyjających warunków zaistnienia w aplikacjach do praktyki pedagogicznej, ani w dyskursie krajowym i międzynarodowym. Spora część tej myśli jawiła się w różnych okresach dziejów Polski jako niepożądana. Wielość czynników powodowała, że nie dostrzegano jej nowatorstwa, atrakcyjności – czasami bieg dziejów spychał ją na swój margines, czasem czyniliśmy to my sami poprzez przyjmowanie sugerowanych kompleksów narodowych, stereotypów, obcych wzorców. Skutkiem tego:
- brak jest studiów nad jej istotą, rangą, aktualnością;
- nie posiadamy wyczerpujących opracowań jej historii i eksploracji dokonań współczesności;
- nie posiadamy (lub obejmują one zbyt wąski jej zakres) prac porządkujących jej dokonania;
- wiele jej wartościowych obszarów zostało zapomnianych, a ich rodzima oryginalność nie została wystarczająco wyeksponowana i spożytkowana;
- wszystko powyższe powoduje, że współcześnie posiadamy słabą samoświadomość dokonywanych wyborów intelektualnych (ich źródeł i inspiracji), wyborów myśli, z którą wchodzimy w dyskurs i wybieranych kierunków jej rozwijania.
Rocznik „Polska Myśl Pedagogiczna” powołany jest w celu sukcesywnego pokonywania tych problemów.

Edukacja obywatelska dorosłych a społeczeństwo obywatelskie

Dorota Gierszewski, Henryk A. Kretek (red.), Edukacja obywatelska dorosłych a społeczeństwo obywatelskie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu, Racibórz 2015.

 

Publikacja stanowi pokłosie konferencji Edukacja dorosłych w kontekście rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, 28-29 maj 2015 r., Tychy.

 

Środowiskowe ograniczanie czynników ryzyka uzależnienia młodzieży od substancji psychoaktywnych

Małgorzata Piasecka, Środowiskowe ograniczanie czynników ryzyka uzależnienia młodzieży od substancji psychoaktywnych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2015.

 

Małgorzata Piasecka opracowała temat o znacznej aktualności poznawczej w dziedzinie pedagogiki resocjalizacyjnej i dużej aktualności społecznej.
Z recenzji prof. zw. dra hab. Stanisława Palki
Podjęta problematyka dotyczy zagadnień mało w dotychczasowej literaturze dostrzeganych i posiada ona wyraźne znamiona nowatorskie.
Celem relacjonowanych (…) wyników badań była próba identyfikacji działań chroniących, które ograniczają czynniki ryzyka uzależnienia młodzieży szkolnej od środków psychoaktywnych. Ponadto celem pracy było również dostarczenie praktyce pedagogicznej wniosków przydatnych w doskonaleniu profilaktyki zagrożeń zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem przez młodzież substancji psychoaktywnych.
Dzięki obszernemu przeglądowi literatury oraz własnym badaniom (…) Małgorzata Piasecka osiągnęła stawiane przez siebie cele.
Z recenzji prof. zw. dr hab. Elżbiety Łuczak

Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 3

Kostkiewicz Janina (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, tom 3, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015.

 

Trzeci tom Pedagogii katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność jest kontynuacją tomów pierwszego i drugiego, ale jest też wyjątkowy z paru względów. Po pierwsze tworzą go głównie pedagogie zgromadzeń żeńskich, po drugie wszystkie opisane zgromadzenia mają swoje domy między innymi w Małopolsce. Po trzecie tom niniejszy powstawał już przy wyraźnej i głębokiej aprobacie dla tego projektu, udzielonej przez wiele środowisk zarówno świeckich, jak i zakonnych, co znacznie ułatwiło pracę.
Niniejszy tom niesie pewne nadzieje na dokonanie w miarę całościowej, chociaż wstępnej rekonstrukcji pedagogicznej spuścizny i roli wychowawczej katolickich zgromadzeń, przynajmniej z terenu Polski. Zamyka on serię i projekt naukowo-wydawniczy. Czy wyczerpany został temat tego dziedzictwa? Z pewnością nie, lecz powstałe tomy pokazują ogromne, niemożliwe do zmierzenia w swych oddziaływaniach społecznych i kulturowych dzieło sprawstwa wychowawczego zgromadzeń zakonnych. Należy dodać, że każde ze zgromadzeń uzyskało jedną szansę zaistnienia w naszej serii, w takim sensie, iż danemu zgromadzeniu poświęcono tylko jeden rozdział.
Tom trzeci tak jak poprzednie wpisuje się zarówno w historię myśli pedagogicznej, jak i we współczesną teorię wychowania. Może być użyteczną lekturą w obrębie takich przedmiotów, jak: teoria wychowania, współczesne systemy pedagogiczne, historia wychowania, pedagogika ogólna. To doskonała lektura dla osób zainteresowanych pedagogiką religii, pedagogiką katolicką oraz osób preferujących pedagogikę laicką wszelkich nurtów, dla ich osobistej samoświadomości, ale przede wszystkim, by mogli odnajdować tu podstawy do adekwatnych sądów o teorii i praktyce pedagogiki katolickiej.
Rozdziały ułożone są według chronologii zakładania zgromadzeń zakonnych.

O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Pedagogiczna baśń o rywalizacji

Joanna Zofia Danilewska, O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Pedagogiczna baśń o rywalizacji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.

 

Zgodnie z definicją gatunkową, baśń uruchamia – zarówno po stronie autora (czyli, na ogół, pewnej ludzkiej zbiorowości), jak i odbiorcy – wielorakie pokłady świadomości, w tym magiczne i archetypiczne. Nie wchodząc zbytnio w zawiłości genologiczne, warto jednak odnotować irracjonalizm rządzący baśnią – dlaczego zatem Danilewska wybrała właśnie baśń, skoro jej książka jest z założenia naukowa? Rozwikłanie tej zagadki to drugi wielki temat książki, skrywający się w koncepcji „myślenia wielorakiego” (Gardner), „myślenia integralnego” (Wilber), „myślenia ironicznego” (Egan), wreszcie – „myślenia refleksyjnego” (Kegan), oznaczającego zerwanie z dotychczasowym, racjonalnym oglądem świata na rzecz oglądu transparentnego, pozwalającego ujmować rzeczywistość z wielu stron jednocześnie; wyklucza to monopol na prawdę którejkolwiek z filozofii i uprawomocnia ambiwalentny obraz świata – Danilewska, zwolenniczka nowego modelu rzeczywistości, dopuszcza zatem do głosu argumenty racjonalne na równi z irracjonalnymi, nawet jeśli zdają się pozornie wykluczać. Myślenie integracyjne zdaje się w podjętej tematyce szczególnie potrzebne, Danilewska pokazuje bowiem dwie rzeczy: 1. mimo upływu czasu i zmiany epok hasła o rywalizacji i „nowym, wspaniałym świecie” pozostają bez zmian; 2. cechuje nas coraz większy pęd ku doskonałości i coraz większy nacisk na rywalizację, bez oglądania się na jej, ewentualne, destrukcyjne skutki – owa niefrasobliwość staje się jedną z cech charakterystycznych naszego społeczeństwa, występującą w połączeniu z niemal sarmacka lekkomyślnością pt. „jakoś to będzie”. Nie będzie – przekonuje nas Autorka – samo „nic się nie będzie”, stąd potrzeba zrywania zasłon i ukazywania brutalnych mechanizmów rządzących rywalizacją. By zyskać na wiarygodności, drugą część książki wypełniają opowieści bezpośrednio zainteresowanych, czyli uczniów, poddanych i poddawanych nieustającej presji konkurencji i konieczności „bycia najlepszym”.

Zasoby zdrowotne młodzieży gimnazjalnej w kontekście ekosystemu szkoły

Anna Gaweł,  Zasoby zdrowotne młodzieży gimnazjalnej w kontekście ekosystemu szkoły, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.

 

Zaprezentowane w książce Anny Gaweł badania teoretyczne i empiryczne koncentrują się wokół fenomenu zdrowia, które jest nieodłącznie związane z rozwojem człowieka w okresie jego dojrzewania i zarazem warunkuje przebieg tegoż rozwoju.
Autorka podejmuje próbę rozpoznania podmiotowych zasobów zdrowotnych oraz zasobów środowiskowych tkwiących w ekosystemie szkoły, które współtworzą potencjał zdrowotny uczniów w wieku gimnazjalnym. Przyjęta w pracy perspektywa ekologicznego, systemowego i salutogenetycznego ujmowania zjawisk w obszarze zdrowia umożliwia poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące możliwości kształtowania tych zasobów w procesie wychowania do zdrowia, stanowiącym nieodłączny składnik całościowego procesu edukacji służącej harmonijnemu rozwojowi człowieka jako istoty biopsychospołecznej.
Publikacja jest adresowana do środowiska naukowego pedagogów i psychologów zdrowia, studentów nauk społecznych oraz pedagogów szkolnych i nauczycieli będących realizatorami edukacji zdrowotnej.

Hybrydy ideologii edukacyjnych polskich polityków

Dominika Jagielska, Hybrydy ideologii edukacyjnych polskich polityków, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.

 

Dla edukacji najbardziej istotne i znaczące ideologie są te, które leżą u podstaw myślenia i działania osób dzierżących władzę polityczną. To politycy stwarzają bowiem formalne warunki prawne i możliwości kształcenia oraz wychowywania młodego pokolenia, a także artykułują, reprezentują, propagują i współtworzą oczekiwania społeczne oraz opinię publiczną w odniesieniu do różnorakich kwestii związanych z szeroko rozumianą edukacją. Ich sposób widzenia tego wycinka rzeczywistości społecznej wpływa więc na wszelkie procesy z edukacją związane i toczące się w jej obrębie.
Ze Wstępu    

Wychodząc z takiego założenia, autorka stara się przedstawić ideologie edukacyjne polskich polityków należących do najważniej szych ze społecznego punktu widzenia partii politycznych lat 2007-2010, opierając się na szczegółowych badaniach dokumentów programowych, artykułów prasowych i zapisów na blogach poszczególnych członków klasy politycznej oraz posiłkując się cytatami z wywiadów. Widoczna hybrydyzacja ideologii edukacyjnych polityków - charakteryzująca się płynnością, zmiennością i niedookreślonością, a także łączeniem elementów przeciwstawnych w dowolnych konfiguracjach - rodzi pytania o przyszłość naszej edukacji.

Edukacja na rzecz praw dziecka w szkole wyższej. Zarys dydaktyki szczegółowej

Małgorzata Kozak,  Edukacja na rzecz praw dziecka w szkole wyższej. Zarys dydaktyki szczegółowej, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2014.

 

Książka jest pozycją [...] o profilu dydaktyczno-metodycznym, zawiera wszelkie konieczne elementy – od teoretyczno-uzasadniających oraz wpisujących propozycję w dyskurs na temat kształcenia nauczycieli, przez określenie istoty przedmiotu/modułu edukacja na rzecz praw dziecka po wyraźne, szczegółowe wyłożenie należnych aspektów metodycznych tego przedmiotu (cele, treści, formy organizacji, środki dydaktyczne, efekty kształcenia itp.) w oryginalnej autorskiej propozycji. Jednocześnie należy podkreślić, że autorka uczyniła to w konwencji aktualnych ram kształcenia w szkole wyższej, pokazując dydaktykę przedmiotu w perspektywie koncepcji ram kwalifikacyjnych. Małgorzata Kozak [...] daje środowisku akademickiemu kształcącemu pedagogów i nauczycieli swoisty prezent – gotową i kompletną metodycznie propozycję, której jakość i poziom dopracowania pozwalają na bezpośrednie zastosowanie jej we własnej praktyce nauczania akademickiego. Opracowanie to może też być wykorzystywane w ramach kursów podyplomowych czy innych podnoszących kwalifikacje zawodowe.
Z recenzji dr hab. Ewy Jarosz

Postrzeganie siebie i własnego zachowania w kontekście zaburzeń adaptacyjnych młodzieży

Barbara Ostafińska-Molik, Postrzeganie siebie i własnego zachowania w kontekście zaburzeń adaptacyjnych młodzieży,  Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.

 

Książka Barbary Ostafińskiej-Molik stanowi próbę egzemplifikacji teoretycznej, empirycznej i aplikacyjnej słabo eksplorowanego na gruncie polskiej pedagogiki mechanizmu autopercepcji (rozumianej wieloaspektowo) jako korelatu funkcjonowania psychospołecznego młodzieży w wieku gimnazjalnym (średniej adolescencji). Jest to mechanizm niezwykle istotny z punktu widzenia przebiegu rozwoju młodego pokolenia, traktowany przez Autorkę jako mechanizm adaptacji vs. dezadaptacji społecznej pomyślnego rozwoju i zaburzeń rozwojowych, przejawiających się w trzech ogólnie i specyficznie ujętych sferach funkcjonowania – aspektach tożsamości ja–ja (cechy osobowe), ja–inni (zachowanie wobec świata społecznego) oraz ja–zadanie (działania w podstawowych dla młodego pokolenia, ale wybiórczo ujętych dziedzinach).
Autorka w sposób nowatorski – w ramach pedagogiki młodzieży i pedagogiki resocjalizacyjnej – ujmuje przedmiot badań własnych, konsekwentnie realizując projekt badawczy, który oprócz zakładanych przez nią celów eksploracyjno-diagnostycznych daje podstawę do realizowania niezmiernie ważnych dla pedagogiki celów aplikacyjnych. Publikację uważam za ważny wkład w rozwój wiedzy pedagogicznej, ponieważ w warstwie empirycznej dotyka ona zjawisk istotnych z perspektywy zarówno pedagogiki resocjalizacyjnej, jak i pedagogiki młodzieży.
W założeniach teoretycznych Autorka odnosi się do analizy subiektywnego świata młodzieży, podejmując przedmiotowe zagadnienia z perspektywy autopercepcji młodego pokolenia, ale łączy je z perspektywą postrzegania zaburzeń w funkcjonowaniu młodego pokolenia przez reprezentantów dorosłego pokolenia (nauczycieli). Proponowane ujęcie problematyki badawczej jest nowatorskie i zasadne, a zawarte w pracy treści stanowią przyczynek do dalszej i szerszej debaty w obszarze przedmiotowych problemów.
Z recenzji dr hab. Ewy Wysockiej

Formen der Ideengeschichte

Michel Henri Kowalewicz (Hrsg.), Formen der Ideengeschichte, Mentis, Münster 2014.

 

Auch wenn die Namensgebung erst zu Beginn des 20. Jahrhunderts in den USA erfolgte, reichen in Europa die ersten Ansätze der Ideengeschichte viel tiefer in die Vergangenheit zurück. Im Laufe der letzten knapp einhundert Jahre erlebte die ideengeschichtliche Forschung dabei ihre Höhen und Tiefen, wurde als interdisziplinäre Praxis mal mit Begeisterung, mal mit Reserve aufgenommen, ihre Begriffe immer wieder aufs Neue definiert und in manchen Sprachkontexten sogar durch neue ersetzt. Heutzutage - und neuerlich mit besonderer Überzeugung - wird verstärkt versucht zu bestimmen, was sie "eigentlich" sein soll.
Bevor man aber zu einer Übereinkunft kommen kann, was die Ideengeschichte sei und was sie in der Zukunft nicht sein soll, ist es nötig, die Vielfalt der Traditionen dieser immer wieder umgedachten Begriff anhand ausgewählter Beispiele in einer Zwischenbilanz zu würdigen.

 

Konteksty resocjalizacji i readaptacji społecznej

Justyna Kusztal, Karolina Kmiecik-Jusięga (red.), Konteksty resocjalizacji i readaptacji społecznej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.

 

Książka dotyczy istotnych i bardzo interesujących aspektów pedagogiki resocjalizacyjnej. Ujęcie przedmiotowego zagadnienia readaptacji i reintegracji społecznej stanowi dziś szansę na szersze spojrzenie w kierunku kształtowania oddziaływań resocjalizacyjnych w środowisku życia, a tym samym pozwoli budować nowe relacje społeczne z innymi. Dążenie do inkluzji stanowi dziś warunek dojrzałości społecznej.
Szczególnym walorem publikacji staje się, poza naukowymi teoriami, efektywna resocjalizacja w środowiskach, która dziś wymaga globalnego spojrzenia na jednostkę w mikrosystemie, lub stworzenia określonych sytuacji, aby mogła do niego powrócić. Tu wyłania się w zamieszczonych tekstach indywidualność, motywacja, zaangażowanie, odpowiedzialność czy też wsparcie w trudnych sytuacjach jako predyktory warunkujące pozytywną reintegrację społeczną, odnoszące się do wspólnoty narkomanów, jak i osadzonych czy byłych więźniów.
Z recenzji dr hab. Anny Kieszkowskiej

Książka jest próbą opisania, zbadania, zrozumienia i zinterpretowania zagadnień resocjalizacyjnych i readaptacyjnych, rozpatrywanych przez pryzmat nie tylko teorii, ale również praktyki wychowania, kształcenia czy kreowania i tworzenia modeli tzw. lepszej rzeczywistości zarówno w przestrzeni zamkniętej z pozbawieniem wolności jako konsekwencją, jak i otwartej w środowisku wolnościowym.
Z recenzji dra hab. Sławomira Przybylińskiego

Dzieło Janusza Korczaka wobec wyzwań XXI wieku. Specyfika relacji dziecko - dorosły

Krystyna Zabawa, Renata Pater (red.), Dzieło Janusza Korczaka wobec wyzwań XXI wieku. Specyfika relacji dziecko - dorosły, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.

 

Książka zbiorowa stanowi studium interdyscyplinarne problematyki relacji dziecko-dorosły w dziele Janusza Korczaka w kontekście istotnych zjawisk współczesności. Wyniki swoich badań przedstawiają młodzi naukowcy z kilku polskich uczelni (głównie doktoranci) - filozofowie, pedagodzy, socjolodzy, a także praktycy, zajmujący się pracą z dziećmi.
Tom otwiera artykuł literaturoznawcy, opiekuna doktorantów w Akademii Ignatianum, prof. dr. D. Rotta. Podejmuje on, słabo rozpoznaną naukowo, problematykę działalności radiowej J. Korczaka. Obecność Starego Doktora w mediach, korzystanie przez niego z różnych, także nowoczesnych form kontaktu z dzieckiem, stanowi jeden z nurtów niniejszej monografii. Inne wątki to: filozoficzne implikacje i konteksty myśli Korczaka, nowoczesne spojrzenie na okresy niemowlęctwa i adolescencji, radykalne formułowanie praw dziecka i konsekwencje takiego stanowiska, prekursorstwo Korczaka w pracy z wykluczonymi społecznie "dziećmi ulicy".

Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna

Bogusław Bieszczad, Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.

 

Głównym celem pracy jest rekonstrukcja wybranych wątków współczesnej filozofii postmodernistycznej zorientowanej na kategorię języka w perspektywie możliwych reinterpretacji na gruncie pedagogiki. Inaczej (metaforycznie) rzecz ujmując, cel ten sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na pytanie, zadane pierwotnie przez Hilary’ego Putnama, a powtórzone przez Jerzego Kmitę w tytule jego pracy: Jak słowa łączą się ze światem? Interesuje mnie przede wszystkim świat wychowania, ponieważ zakładam, że to właśnie wychowanie jest procesem elementarnym z punktu widzenia edukacji i jej zjawisk. Postmodernizm zasadniczo zakwestionował postrzeganie wychowania w kategoriach waloryzujących jego jakość i poszukujących optymalnej jego postaci na rzecz krytycznego i politycznego opisu tej praktyki w społeczeństwie uwikłanym w mechanizmy wiedzy i władzy. Jednocześnie ponowoczesność zaproponowała zupełnie nowy język owego krytycznego opisu, język, który rezygnując ze statusu narzędzia, uzyskał wymiar konstruowania rzeczywistości, znosząc jej dotychczasowe fundamentalistyczne i esencjalistyczne atrybuty. Ponieważ język już nie tylko opisuje, lecz także tworzy rzeczywistość (wychowania), to pytanie Putnama nabiera w pedagogice szczególnego znaczenia. Taka performatywna i autoreferencyjna perspektywa języka utrzymuje bowiem pytanie o jakość wychowania, a nie tylko opisu, dzięki temu, że proces ten został przynajmniej częściowo przeniesiony na poziom języka z jego nowymi kategoriami w ujęciu postmodernistycznym. Język postmodernistycznie interpretowanej edukacji stał się dzięki temu przestrzenny, performatywny i metaforyczny, a rezygnując z dualistycznych rozróżnień, pozbawił pedagogikę jej tradycyjnych roszczeń przenoszących odpowiedzialność za wychowawcze wybory na tamtą stronę dyskursu.

Edukacyjne uwarunkowania rozwoju regionalnego. W świetle badań wsi Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego

Łukasz Hajduk, Edukacyjne uwarunkowania rozwoju regionalnego. W świetle badań wsi Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.

 

Rozwój regionalny postrzegany jest powszechnie jako koniunkcja wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego. Chodzi przy tym o taki rodzaj koniunkcji, który zapewnia harmonijne zmiany w obu wyróżnionych obszarach, a w rezultacie zrównoważony rozwój rozpatrywany w skali regionalnej. [...] Patrząc z tej perspektywy, podjęcie przez Łukasza Hajduka tematu dotyczącego edukacyjnych uwarunkowań rozwoju regionalnego trzeba uznać za w pełni uzasadnione. Położenie nacisku na edukację ma swoje odzwierciedlenie w założeniach rodzimej polityki społecznej, a także w szeroko rozumianej polityce Unii Europejskiej [...]. Należy podkreślić znaczenie książki Łukasza Hajduka w procesie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Autor ukazuje bowiem stan świadomości społeczności lokalnych (na konkretnym przykładzie wsi Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego), diagnozuje podstawowe uwarunkowania rozwoju regionalnego oraz zwraca uwagę na znaczenie edukacji w jej różnorodnych formach. Umiejętnie łączy wątki teoretyczne z wynikami badań empirycznych i analizą dokumentów, w wyniku czego mamy do czynienia z integrującym teorię i praktykę obrazem polskiej wsi, z kompetentną diagnozą stanu wzbogaconą elementami prognozy. Nie mam wątpliwości, że jest to publikacja znacząca, wzbogacająca dotychczasową wiedzę o zjawiskach i procesach edukacyjnych na wsi.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Stefana M. Kwiatkowskiego

Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939

Janina Kostkiewicz, Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2013.

 

Janina Kostkiewicz zachowuje bardzo zdrowy dystans zarówno w prezentacji wyników analizy treści materiału badawczego, jak i w próbach spojrzenia na bogaty przecież dorobek refleksji pedagogicznej badanej epoki. Widać, że zna epokę, twórców i nurty, które prezentuje; jawią się one Czytelnikowi jako żywa, pulsująca rzeczywistość. Nie ma także w postawie autorki żadnych sądów pochopnych, lekceważących, widać wręcz pokorę wobec obowiązku dokonywania ocen. [...] Czytelnik […] jest prowadzony pewną i wytrawną ręką przewodnika po jakże bogatych przestrzeniach myśli pedagogicznej [...], często dotąd słabo spenetrowanej. [...]
Po raz pierwszy w polskim piśmiennictwie naukowym na temat pedagogiki katolickiej otrzymujemy tak szerokie, bardzo cenne monograficzne opracowanie terenu badawczego, dotąd prezentowanego tylko przyczynkowo.
Z recenzji wydawniczej ks. prof. zw. dr. hab. Jerzego Bagrowicza

Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 2

Kostkiewicz Janina, Kazimierz Misiaszek (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, tom 2, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.

W tomie drugim […] przedmiotem analiz są przesłanki tematyczne tkwiące „korzeniami” w antropologii człowieka, filozofii, teologii, psychologii, antropologii kulturowej, etyce, którymi kierowali się założyciele zakonów w podejmowaniu działań o charakterze pedagogicznym, oraz działania praktyczne w zakresie wychowania, nauczania, opieki. Autorzy w części praktycznej skupiają się na różnych formach działalności pedagogicznej, charakterystycznych dla poszczególnych zakonów. W ten sposób został nakreślony całościowy obraz pedagogii chrześcijańskiej realizowanej przez zgromadzenia zakonne. [...] Stanowi on cenną skarbnicę wzorów działania wychowawczo-dydaktycznego, formacyjnego, opiekuńczego i resocjalizacyjnego w różnego rodzaju grupach i instytucjach, z których to wzorów czerpać mogą wszyscy, którym leżą na sercu wychowanie i formacja człowieka.
Z recenzji wydawniczej prof. zw. dr hab. Krystyny Chałas

Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne

Małgorzata Kozak, Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne, Rzecznik Praw Dziecka, Warszawa 2013.

 

Publikacja precyzuje termin „prawo dziecka do edukacji”, wyjaśnia jego sens i tłumaczy znaczenie proklamowania w aktach prawnych edukacji jako podstawowego prawa dziecka.
Autorką jest Małgorzata Kozak (laureatka głównej nagrody konkursu Rzecznika Praw Dziecka na najlepszą pracę doktorską).

 

Lokalny system profilaktyki społecznej i resocjalizacji nieletnich

Małgorzata Michel, Lokalny system profilaktyki społecznej i resocjalizacji nieletnich, Wyd. Pedagogium, Warszawa 2013.

 

Nader często zagubieni w świecie globalnym zapominamy o własnym "miejscu na Ziemi". Nasz prawdziwy świat - świat lokalny, a więc przestrzeń, która jest nam materialnie, społecznie i aksjologicznie najbliższa, wydaje się czasami czymś iluzorycznym, niezbadanym i mało ważnym. A przecież tak nie jest. To właśnie lokalność determinuje nas jako istoty społeczne, zarówno w wymiarze rodzinnym jak i środowiskowym. Dlatego książka pani dr Małgorzaty Michel jest pozycją szczególną i niezwykle cenną z poznawczego punktu widzenia. Ukazuje bowiem, że być może to globalność jest iluzją poznawczą a fundamentem naszego bytu jest to najważniejsze miejsce - nasze środowisko lokalne.
prof. nadzw. dr hab. Marek Konopczyński

Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej

Anna Sajdak, Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.

 

Książka podejmuje nieobecne w polskiej literaturze rozważania nad ulokowaniem dydaktyki szkoły wyższej na mapie paradygmatów wyróżnianych w pedagogice. Potrzeba napisania pracy – podejmującej próbę ukazania specyfiki akademickiego kształcenia, dokonania charakterystyki samej dydaktyki akademickiej oraz w pewien sposób porządkującej jej struktury teoretyczne - wyrosła przede wszystkim z doświadczeń w prowadzeniu zajęć z doktorantami przygotowującymi się do wejścia w rolę dydaktyka i nauczycielami akademickimi a także z własnego namysłu autorki nad zróżnicowaniem teoretycznym tej dyscypliny.

Pierwszym celem podjętej pracy jest ukazanie specyfiki akademickiego kształcenia. Przybliżone zostają kolejno wątki związane z myślą o kształceniu uniwersyteckim wzorowanym na tradycji Humboldowskiego uniwersytetu liberalnego, a także nakreślone zostają pola dyskusji decydujące o celach i kształcie edukacji na poziomie wyższym. Podjęta została problematyka zakorzenionego a wywiedzionego z tradycji mitu uczenia się od mistrza w relacji „mistrz-uczeń”, która z jednej strony intuicyjnie określa sposób kształcenia studentów, z drugiej zaś pokutuje w myśleniu o przygotowywaniu młodej kadry do podjęcia zawodu nauczyciela akademickiego. Kolejny cel pracy, jakim jest ujęcie dyscyplinarne dydaktyki akademickiej wymagał podjęcia badań w określenia związków dydaktyki akademickiej z dydaktyką ogólną, z dydaktykami przedmiotowymi, z naukami pomocniczymi oraz społeczną „praktyką” kształcenia. Rezultatem badań jest pedagogiczne i jednocześnie multidyscyplinarne ujęcie omawianej dyscypliny.

Podjętej pracy postawiony został także cel rekonstrukcji możliwych paradygmatów dydaktyki akademickiej. Wyróżnione zostały cztery paradygmaty dydaktyki akademickiej: behawiorystyczny, humanistyczny, konstruktywistyczny oraz krytyczno-emancypacyjny. Każdy opisywany zarys paradygmatu dydaktyki akademickiej jest traktowany jako pewnego rodzaju konstrukcja teoretyczna łącząca wizję procesu kształcenia studentów oraz wspierania rozwoju nauczycieli akademickich z teoretycznymi podwalinami konstytuującymi rozwiązania praktyczne. Wartością pracy jest zwrócenie uwagi na dwa zasadnicze aspekty procesu kształcenia w uniwersytecie; jednym jest kształcenie studentów, zaś drugim - przygotowanie nauczycieli akademickich do wypełniania ich zadań dydaktycznych.

Książka jest pierwszym w Polsce opracowaniem teoretycznych podstaw akademickiego kształcenia oraz wspieranie rozwoju nauczycieli akademickich. Praca podejmuje nieobecne w polskiej pedagogice rozważania nad ulokowaniem dydaktyki szkoły wyższej na mapie paradygmatów wyodrębnianych w pedagogice.

Anachronizm i aktualność. Idea resocjalizacji w sporze o nowoczesność

Mariusz Sztuka, Anachronizm i aktualność. Idea resocjalizacji w sporze o nowoczesność, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.

 

Polska nauka o edukacji potrzebuje impulsów i otwarć - na nowe kategorie teoretyczne, koncepcje i pola problemowe. Niestety, autorzy wielu rozpraw i publikacji nie wpisują się w to założenie. Unikają wypłynięcia na szerokie wody i rezygnują z możliwości przeżycia intelektualnych przygód, zamykają się w opłotkach bądź wyważają otwarte drzwi (powielając te same, dawno już rozwiązane problemy), wreszcie - są ateoretyczni. Niezbyt często zdarzają się teksty, które dają czytelnikowi możliwość zrekonstruowania własnego sposobu myślenia czy dialogu. Na szczęście książka Mariusza Sztuki daleko wykracza poza powyższy opis. Autor potrafi w swoich - prowadzonych niemalże na wzór Foucaultowskiej metody genealogii - narracjach ukazać wyłanianie się kolejnych dyskursów (i kolejnych wersji rzeczywistości) resocjalizacyjno-pedagogicznych oraz przedstawić je w bardzo przekonujący sposób. Resocjalizacja stanowi w jego ujęciu swoistą krystalizację zarówno dynamiki napięcia między różnymi podejściami teoretycznymi, jak i konkretnymi, realnymi zjawiskami. Trzeba dodać, że Autor nie konfrontuje wyłaniających się z badań obrazów myśli i rzeczywistości z jakimkolwiek obrazem »idealnej« czy »postulowanej« wersji resocjalizacji. Jego narracje są pozbawione wszelkiego moralizatorstwa i dydaktyzmu, tak kuszących w przypadku analiz problemów związanych z resocjalizacją (nie zakłada on też istnienia »ostatecznej prawdy«, do której naukowiec powinien dojść za wszelką cenę). Stają się w tym kontekście otwartym tekstem, który zaprasza czytelnika do nadawania własnych znaczeń.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Zbyszka Melosika 

Lifelong Learning Today. New Areas, Contexts, Practices

Marko Radovan, Marek Kościelniak (red.), Lifelong Learning Today. New Areas, Contexts, Practices, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.

 

This book is the result of cooperation between the scientists of the University of Ljubljana and the Jagiellonian University in Krakow. The aim of the authors and editors was not to create a compendium of knowledge about the current state of the development of education in the field of lifelong learning. The creation of such a publication that would present a comprehensive, “photographic” image of the state of research and practices in the field of lifelong learning would be so laborious and long-term, that it would not keep up with the constant changes which appear in reality. The authors decided to present a compilation of examples illustrating areas worth considering, contexts and practices, as well as certain problems and dilemmas. The image of the reality outlined in this book is very selective, but “spatial” to such an extent that it enables to grasp its size and dynamism of the development. It encompasses not only significant issues from the standpoint of economy in the scope of key competences, but also the concepts related to the social, cultural, scientific, artistic and common schooling, leading to more comprehensive personal development and embraces raising the quality of life.

Spiel. Facetten seiner Ideengeschichte

Michel Henri Kowalewicz (Hrsg.), Spiel. Facetten seiner Ideengeschichte, Mentis, Münster 2013.

 

Der Band vereinigt die ausgearbeiteten Vorträge, die auf einer Tagung zum Thema „Spiel. Facetten seiner Ideengeschichte" im Dezember 2012 in Krakau gehalten wurden. Er führt vor Augen, dass das Phänomen des Spielens zu immer neuen Interpretationen und Erklärungen provozierte und das moderne Denken auf den Begriff ganz offensichtlich nicht verzichten kann, weder in der Sphäre der Metaphysik und Theologie, noch der Sprach- und Erkenntnistheorie, weder in der Anthropologie und Kulturtheorie noch in der Entscheidungs- und Handlungstheorie usw., so dass man mit einigem Recht im „Spiel“ einen Schlüsselbegriff der Philosophie des 20. Jahrhunderts erblicken kann.

 

Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 1

Kostkiewicz Janina, (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, tom 1, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.

 

Książka jest pierwszym tego typu opracowaniem przygotowanym przez grupę specjalistów. Odsłania nie tylko twórców i organizatorów szkolnictwa w Europie i na świecie w przeszłości, ale także koncepcje pedagogiki opiekuńczej, społecznej, resocjalizacyjnej i przedszkolnej doskonale sprawdzające się we współczesnej praktyce pedagogicznej. Aktualność zawartych tu koncepcji teoretyczno–praktycznych w czasach współczesnych – kiedy wychowanie ponosi powszechne fiasko – jawi się jako szansa…
Pedagogie zgromadzeń zakonnych nadal stanowić mogą wartościowe źródło inspiracji dla studentów i poszukujących nauczycieli, dla twórczych i refleksyjnych pedagogów, teologów, animatorów pracy kulturalnej i społecznej. W tym sensie winna wejść do kanonu lektur obowiązkowych na wszelkich kierunkach pedagogicznych, socjalnych, teologicznych, kulturoznawczych. Dla kreatorów kultury masowej, ośrodków i osób opiniotwórczych, komentatorów życia publicznego, reformatorów edukacji książka ta jawi się jako dokument pozwalający realnie oceniać wkład zgromadzeń zakonnych w wychowawcze podnoszenie godności człowieka i jego rozwoju – jest bowiem przede wszystkim dokumentem humanizmu i krzewienia kultury we wszelkich dziedzinach życia, nie tylko religijnej.   

Bezradność nauczyciela

Krzysztof Polak, Bezradność nauczyciela, Wydawnictwo UJ, Kraków 2012.

 

Nauczycieli obarcza się odpowiedzialnością za słabości edukacji także wtedy, kiedy źródła tych słabości mają charakter ponadindywidualny, systemowo-strukturalny. To rodzi w nich poczucie niesprawiedliwości, wzbudza lęki o przyszłość edukacji w skali globalnej i obawy o własny los. Coraz częściej izolują się w swej prywatności, zawodowe zaangażowanie ograniczając do koniecznego minimum. Chronią resztki swojego świata przed wszechogarniającym wpływem konsumeryzmu, biurokracji i pozoru. Chcą dobrze pracować, w godziwych warunkach i przy minimum stabilności życiowo-zawodowej. Mają przy tym poczucie wyjątkowości swego zawodu. Na ogół silnie się z nim utożsamiają i chcieliby czerpać elementarną satysfakcję z wykonywanej pracy. Coraz trudniej im to jednak przychodzi w realiach oświatowych, w których uczniowie traktowani są jak klienci, proces kształcenia ulega daleko idącej pragmatyzacji, a rozwijanie uczniowskiego myślenia zastępowane jest ćwiczeniem pamięci i sprawnościami testowymi. Takie są potrzeby społeczne, wykreowane w procesie zawłaszczania życia codziennego przez mechanizm transakcji kupna i sprzedaży. Zderzenie tych potrzeb z nauczycielskim pojmowaniem sensu własnej roli i realnymi możliwościami działania coraz częściej wzbudza w nich poczucie bezradności.
Z zakończenia

Pedagogika klasycznego liberalizmu w dwugłosie: John Locke i John Stuart Mill

Katarzyna Wrońska, Pedagogika klasycznego liberalizmu w dwugłosie: John Locke i John Stuart Mill, Wyd. UJ, Kraków 2012.

 

Liberalizm niejedno ma imię. Pedagogika klasycznego liberalizmu reprezentowana przez Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla jest zapisem zmagań liberałów z ich podstawowym i nieodstępowalnym przywiązaniem do wolności w życiu człowieka, społeczeństwa i państwa, która w dziedzinie wychowania pozostała zasadą sporną i dyskusyjną, choć nie do końca odrzuconą. Za ich stanowiskiem nie kryje się prosta liberalizacja wychowania, czyli promocja wolności w wychowaniu, powszechnie kojarzona z pedagogiką liberalną; jest to zapowiedź swoistego kursu przygotowawczego do bycia wolnym człowiekiem w sferze życia prywatnego i publicznego, do realizacji głównie na przedpolu polityki.

Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze

Bronisław Urban, Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze, WN PWN, Warszawa 2012.

 

Podręcznik przedstawia analizę agresywnych zachowań młodzieży oraz odrzucenia rówieśniczego, które mogą przyczynić się do zaburzeń w rozwoju dziecka, w tym do problemu niedostosowania społecznego.
Autor omawia: genezę zachowań agresywnych i odrzucenia rówieśniczego w nieformalnych i formalnych grupach młodzieży, zależności między agresją a odrzuceniem, wpływ tych zjawisk na inne zachowania dewiacyjne i niedostosowanie społeczne, profilaktykę i resocjalizację dzieci i młodzieży.
Książka przeznaczona dla studentów i pracowników naukowych resocjalizacji, pedagogiki, psychologii i innych nauk społecznych. Niezbędna w pracy wychowawców ogólnych, profilaktyków i pedagogów resocjalizacyjnych oraz kuratorów.
Prezentowane treści są materiałem szczególnie przydatnym dla praktyki pedagogicznej zwłaszcza w kontekście aplikacyjnym rozdziału piątego, który w mojej ocenie jest ukoronowaniem poznawczo-społecznej teorii osobowości w terapii i resocjalizacji. Praca znakomita. (...) Jest propozycją ukazującą wieloznaczność, wydawać się może, prostych i już opisanych zjawisk.
prof. dr hab. Adam Stankowski

Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym

Bronisław Urban, Marek Konopczyński (red.), Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym, Wydawnictwo UJ, Kraków 2012.

 

Profilaktyka społeczna i probacja stanowią ważny obszar ograniczania rozmiarów przestępczości i neutralizacji czynników generujących zachowania odbiegające od norm społecznych.
W ostatnich dziesięcioleciach wprowadzono do praktyki zapobiegania przestępczości i patologii zachowań różnorodne strategie oparte na najważniejszych teoriach z zakresu nauk społecznych, wynikach eksperymentów naukowych prowadzonych w krajach o najwyższej kulturze resocjalizacyjnej oraz doświadczeniach z najbardziej skutecznych projektów realizowanych przez specjalistów w wielu obszarach szczególnie zagrożonych rozwojem patologii społecznej.
Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły zapoznają z licznymi koncepcjami i ich weryfikacjami w obszarach działalności profilaktyczno-probacyjnej oraz podają przykłady organizacyjnych rozwiązań i metod działań uwzględniających specyficzne uwarunkowania skutecznych działań w wielu środowiskach.
Mamy nadzieję, że większość z tych opracowań okaże się cennym materiałem w kształceniu studentów resocjalizacji i pracy socjalnej oraz że będą z nich korzystać specjaliści działający w ramach wielorakich form pomocy społecznej.
prof. dr hab. Bronisław Urban

Planty Krakowskie i ich przestrzeń kulturowa

Joanna Torowska, Planty Krakowskie i ich przestrzeń kulturowa, Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, Kraków 2012.

 

Pani dr Joanna Torowska pokazuje w swej pracy zatytułowanej Planty krakowskie i ich przestrzeń kulturowa powstawanie i przekształcenia Plant oraz ich najbliższego otoczenia. Możemy śledzić zmiany krajobrazu kulturowego parku wraz z budynkami, ulicami i placami z nimi graniczącymi. Autorka zebrała ogromny materiał faktograficzny, ubarwiła opowieści anegdotami i przygotowała dla czytelnika smakowitą opowieść (…).
Publikacja ta wpisuje się w długoletnią działalność edukacyjną Ośrodka Kultury im. Cypriana Kamila Norwida służącą podnoszeniu świadomości znaczenia ochrony i kształtowania historycznych i współczesnych ogrodów oraz terenów zieleni jako istotnych elementów dziedzictwa kulturowego.
Z Przedmowy

Wizja perspektywistycznego życia u dorastających z dysfunkcjonalnych środowisk rodzinnych

Anna Dąbrowska, Wizja perspektywistycznego życia u dorastających z dysfunkcjonalnych środowisk rodzinnych, Wyd. Stowarzyszenie Nauka Edukacja Rozwój, Ostrowiec Św. 2011.

 

Problematyka niniejszej książki dotyczy wpływu dysfunkcjonalnego środowiska rodzinnego na kształtowanie się celów i planów życiowych wychowujących się w nich dzieci w środkowej fazie adolescencji. Zawarte treści nawiązują do istotnej kwestii, jaką jest relacja pomiędzy kondycją rodziny, a społecznym funkcjonowaniem dorastających. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż podjęte badania empiryczne miały na celu, oprócz wykazania zależności, o których mowa powyżej, również wskazanie działań pomocowych dla adolescentów oraz ich rodziców w obszarach, w których ujawnią się deficyty.
Książka obejmuje cztery rozdziały, z których dwa pierwsze stanowią teoretyczne wprowadzenie do zagadnień empirycznych. Pierwszy z nich poświęcony został celom i planom życiowym dorastających, a także przeglądowi badań odnośnie planowania życia na tym właśnie etapie rozwoju człowieka. Drugi natomiast dotyczy okresu dojrzewania oraz środowiskowych - rodzinnych uwarunkowań wizji perspektywicznego życia w procesie kształtowania tożsamości. Dość szczegółowo omówiono również miejsce rodziny prawidłowo funkcjonującej w życiu jednostki stojącej u progu dorosłości oraz rodziny dysfunkcjonalnej, której oddziaływanie może przynieść nieodwracalne konsekwencje dla młodego pokolenia.

Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji

Anna Gaweł, Bogusław Bieszczad (red.), Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.

 

Autorzy tekstów zawartych w książce koncentrują uwagę na wybranych kategoriach pojęciowych współczesnej edukacji. Barbara Skarga sądziła, że kategoria wyznacza pole teoretyczne badań, a jednocześnie sama może być przedmiotem analiz. Wynika stąd zarówno zmienny, historyczny charakter ujęcia kategorii, jak i możliwość interdyscyplinarnego rozpatrywania jej istoty. Redaktorzy tomu mają nadzieję, że – jak stwierdzają we wstępie – analiza kategorii pozwoli wyjść poza modernistyczną, zamkniętą strukturę pojęć, gdyż kategorie mogą mieć charakter polisemantyczny i teoriotwórczy, otwierają „przestrzeń dyskursu o procesach i podmiotach edukacji w kulturowych warunkach tekstualizacji i metaforyzacji postrzegania świata”, pozwalają opisać nie tylko to, „co powszechne i standardowe”, ale także to, „co ambiwalentne, peryferyjne, marginalne i jednostkowe”. Te deklaracje zwiększają zainteresowanie podjętą problematyką.
Z recenzji prof. dr. hab. Mirosława J. Szymańskiego

Streetworking. Aspekty teoretyczne i praktyczne

Małgorzata Michel (red.), Streetworking. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.

 

Aktualny system opieki społecznej w Polsce i formalne instytucje wychowawcze nie są przygotowane na rozwiązywanie problemów specyficznej kategorii osób marginalizowanych, jakimi są dzieci i młodzież ulicy. Duże nadzieje wiąże się z pojawieniem się spontanicznych inicjatyw, wzorowanych na popularnych w zachodnich aglomeracjach metodach pracy, określanych jako street-working. Inicjatywę wydawniczą, podjętą przez zespół pod kierunkiem dr Małgorzaty Michel, składający się z pracowników naukowych Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego, studentów i praktyków posiadających bogate doświadczenia w zakresie streeworkingu, należy oceniać jako wielce wartościową i spełniającą pierwszorzędne zapotrzebowanie na doskonalenie metodyczne wolontariuszy realizujących idee pracy z młodzieżą pozbawioną opieki i przebywającą w środowiskach zagrożonych czynnikami ryzyka.
Z recenzji prof. dr. hab. Bronisława Urbana

Pedagogika ogólna a teoria i praktyka dydaktyczna

Marta Myszkowska-Litwa (red.), Pedagogika ogólna a teoria i praktyka dydaktyczna, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.

 

Pedagogika jest nauką zarówno teoretyczną, jak i praktyczną. Poszukiwanie i analizowanie związków pedagogiki ogólnej z teorią i praktyką dydaktyczną pozostaje wciąż aktualnym i nadal niewystarczająco zbadanym zagadnieniem we współczesnej literaturze ogólnopedagogicznej i dydaktycznej. Wydaje się, że obie podstawowe nauki pedagogiczne, którymi są pedagogika ogólna i dydaktyka ogólna, mogą być dla siebie bardziej użyteczne. Podejmowanie prób wiązania tych dyscyplin naukowych w teorii oraz praktyce edukacyjnej może przynosić korzyści poznawcze i praktyczne, z jednej strony skutkować wzbogaceniem wiedzy ogólnopedagogicznej i dydaktycznej, z drugiej natomiast dostarczać konkretnych rozwiązań badaczom pedagogicznym, pedagogom, nauczycielom i wychowawcom. Inspiracją do stworzenia niniejszego tomu była chęć ukazania teoretycznych i praktycznych powiązań między pedagogiką ogólną a teorią i praktyką dydaktyczną zarówno w sferze możliwości, jak i praktycznych realizacji.
Ze Wstępu

Chrześcijańskie inspiracje w pedagogice

Janina Kostkiewicz (red.), Chrześcijańskie inspiracje w pedagogice, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.

 

Zróżnicowanie tematyczne tekstów niniejszej książki nie jest duże, dotyczy bowiem tylko jej bezpośredniej warstwy. W swej głębi i istocie artykuły należą do obszaru myśli pedagogicznej, o której można powiedzieć, że łączy dwie wielkie tradycje - realizmu i chrześcijaństwa.
Chrześcijaństwo, jako niejednorodna wizja człowieka i świata, przejawia się tutaj w kulturze katolickiej (nieobecna jest tradycja bizantyjsko-prawosławna i protestancka). Autorzy podejmują jej wybrane wątki i dokonują ich oglądu, własnej interpretacji, prób oceny - czynią to z perspektywy młodego, współczesnego pedagoga usiłującego znaleźć uzasadnienie dla - najczęściej własnej - misji wychowania człowieka.
Ze Wstępu

Kultura artystyczna w przestrzeni wychowania

Bogusław Żurakowski (red.), Kultura artystyczna w przestrzeni wychowania, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.

 

W niniejszej książce zamieściliśmy prace prezentujące wyniki badań na temat problemów edukacyjnych związanych z kulturą artystyczną. Autorzy, w większości będący pracownikami bądź współpracownikami Zakładu Pedagogiki Kultury Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego, uwzględniają obecny stan badań nad różnymi obszarami edukacji artystycznej, a zarazem inspirują do prowadzenia działań kulturowo-wychowawczych, które umożliwiają spożytkowanie propozycji pedagogiki kultury.  
Ze wstępu

Harmonizując napięcie. Nowe spojrzenie w profilaktyce uzależnień

Jacek Bylica, Harmonizując napięcie. Nowe spojrzenie w profilaktyce uzależnień, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010.

 

Poszukiwanie skutecznych sposobów zapobiegania uzależnieniom dzieci i młodzieży od środków psychoaktywnych (w tym wypadku alkoholu i narkotyków) na podstawie precyzyjnego rozpoznania zjawiska w triadzie diagnostycznej (diagnoza konstatująca fakty, diagnoza projektująca, diagnoza weryfikująca) jest jak nigdy dotąd koniecznością wymuszaną przez skalę problemu i generowanie negatywnych następstw wynikających z uzależnień lub z nimi związanych (np. przestępczość).
Decyzja Autora o doborze treści wynika z chęci ukazania korzyści, jakie można uzyskać, używając przesłanek sformułowanych w ogólnej teorii napięcia Roberta Agnew do podejmowania środków zaradczych, projektowania programów i propozycji autorskich oraz rozwiązywania problemów uzależnień (ewolucja myśli naukowej w zakresie profilaktyki społecznej i resocjalizacji).
Jacek Bylica stara się poddawać krytycznemu oglądowi interpretacje i formułowane sądy, biorąc pod uwagę nie tylko zebrany przez siebie materiał badawczy, lecz także opublikowane wyniki badań innych autorów. Podkreśla znaczenie faktów pokazujących teorię napięcia R. Agnew jako ofertę dla praktyki pedagogicznej (i nie tylko pedagogicznej) służącej przekształcaniu postaw wobec patologii społecznej, rewizji sądów i opinii, budowaniu „nowego” kształtu edukacji szkolnej. Praktyka ta jest także ważna ze względu na profilaktykę, która skupia się na powstrzymywaniu, uprzedzaniu z akcentem na mechanizmy psychospołeczne rozważane w kategoriach etiologicznych, a nie na oddziaływaniu objawowym, interwencyjnym, tak typowym dla obecnie podejmowanychdziałań.
Z recenzji prof. zw. dr. hab. Adama Stankowskiego

Poznawcze potrzeby nauczycieli

Bartłomiej Gołek, Poznawcze potrzeby nauczycieli, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010.

 

Książka przedstawia współczesnego nauczyciela w świetle wyzwań stawianych mu przez społeczeństwo wiedzy oraz wobec nowego zestawu kompetencji zawodowych, wśród których ważne miejsce zajmują kompetencje poznawcze. Autor dzieli się z Czytelnikami analizą wyników przeprowadzonych przez siebie badań na temat potrzeb poznawczych nauczycieli (m.in. potrzeb w zakresie wiedzy pedagogicznej, wiedzy psychologicznej, wiedzy metodycznej, wiedzy dotyczącej kultury oraz technologii informacyjnych), w szczególności stanu tych potrzeb, uwarunkowań ich kształtowania oraz zaspokajania.

Nieustanna troska o nauczyciela jest troską o edukację, a tym samym o stan społeczeństwa i państwa. Czuwanie nad procesami kształcenia i zawodowym funkcjonowaniem nauczycieli należy do podstawowych powinności i zadań nauk pedagogicznych oraz społecznych i państwowych instytucji odpowiedzialnych za stan oświaty i przyszłość kraju. Poznawcze właściwości nauczycieli z pewnością dotyczą węzłowych problemów wskazanego kręgu spraw, a recenzowaną pracę każą uznać za trafne i udane przedsięwzięcie naukowo-badawcze i wydawnicze.
Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Kojsa

Student na współczesnym uniwersytecie. Ideały i codzienność

Dorota Pauluk (red.), Student na współczesnym uniwersytecie. Ideały i codzienność, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków  2010.

 

Polecana książka składa się z artykułów, które stanową zbiór – snutych w kontekście trwania i zmiany uniwersyteckich ideałów – refleksji nad współczesnym modelem uniwersytetu i miejscem, jakie zajmuje w nim student. Nie da się bowiem ukryć, że szybkie i głębokie przemiany społeczne, ekonomiczne, polityczne, kulturowe odciskają piętno także na postawie studiującej młodzieży wobec uczelni, przekazywanej na niej wiedzy i wartości, relacji z nauczycielami akademickimi. Coraz częściej także wzniosłe ideały zawarte w wymownej symbolice i rytuałach przesłania codzienność akademickiego życia.
Książka ta składa się z trzech części: w pierwszej autorzy koncentrują się na modelowej wizji uniwersytetu, przypominają o idei Universitar oraz dynamice przemian tej specyficznej instytucji, znaczeniu wartości prawdy i wolności w perspektywie historycznej i współczesnej, mierzą się z pytaniem o przyszłe funkcjonowanie uczelni. Dwie kolejne części to głosy nauczycieli akademickich i studentów, którzy w swoich tekstach zastanawiają się nad uniwersytecką codziennością ze szczególnym uwzględnieniem dydaktyczno-wychowawczego i kulturowego jej wymiaru.
Czytelnik zapewne na wiele pytań nie otrzyma gotowych odpowiedzi. Sam musi zastanowić się nad różnymi kwestiami – np. nad tym, jaki model/modele współczesnego uniwersytetu są adekwatne do zmieniającej się rzeczywistości i potrzeb studenta? kiedy uniwersytet przestaje być uniwersytetem, a staje się zwykłą szkołą wyższą? czy zarówno współczesny student, jak i osoby pracujące na uniwersytecie mają świadomość specyfiki miejsca, w którym na co dzień przebywają?

Andragogika. Podręcznik akademicki

Tadeusz Aleksander, Andragogika. Podręcznik akademicki, Wyd. Naukowe  ITE, Radom - Kraków 2009.

 

Czytelnik znajdzie w publikacji informacje dotyczące kilku grup zagadnień. Pierwsze to wybrane elementy z bogatej już dzisiaj teorii kształcenia oraz wychowania dorosłych. Sprawom tym poświęcony został rozdział I podręcznika. Otwierają go informacje na temat ewolucji nazewnictwa oświaty dorosłych oraz opis etapów rozwoju teorii tej edukacji, jej odrębności naukowej i charakterystyka jej stanu naukowego.
Zagadnienia następne opisane w podręczniku (rozdziały II-IV) to tradycje polskiej oświaty dorosłych. Z tego zakresu ukazane zostały sylwetki niektórych prekursorów tej oświaty oraz rozwój szkolnictwa instytucji kształcenia dorosłych pod koniec XIX i XX wieku, zwracając szczególną uwagę na organizatorów, formy i osiągnięcia tej edukacji w poszczególnych okresach historycznych w naszym kraju.
Najwięcej miejsca (rozdziały V-IX) w podręczniku poświęcono głównym współczesnym instytucjom kształcenia dorosłych.
Zagadnienia następne charakteryzowane w książce (rozdziały X-XI) to współczesne trendy i funkcje społeczne oświaty dorosłych w zmieniającym się społeczeństwie polskim i wyraźnie postepujące w niej procesy międzynarodowej integracji i globalizacji.
Kwestie ostatnie, scharakteryzowane w końcowych rozdziałach (XII i XIII) podręcznika to stan oświaty dorosłych we współczesnej Polsce i rozwój refleksji naukowej nad kształceniem dorosłych.
Na wielu stronach tekst podręcznika zaopatrzony został w przypisy, które potraktować należy jako informacje o pozycjach uzupełniających omawianych w książce zagadnień. Temu celowi służy również załączona do pracy bibliografia. Zamieszczono w niej wykaz prac, głównie polskich, na ogół dostępnych w większych polskich bibliotekach. Uważna lektura wybranych z niej prac może skutecznie rozszerzyć i pogłębić znajomość poruszonych w książce problemów kształcenia i wychowania dorosłych.
Z wprowadzenia prof. zw. dr. hab. Tadeusza Aleksandra

Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego, t. 1

Tadeusz Aleksander (red.), Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego (materiały I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego - Kraków, 23-24 czerwca 2009), t. 1, Radom 2010.

 

Pierwszy tom, stanowiący dorobek I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego, który odbył się w Krakowie w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tworzą go referaty, komunikaty z badań i głosy w dyskusji zaprezentowane podczas trwania Zjazdu.

Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego, t. 2

Tadeusz Aleksander (red.), Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego (materiały I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego - Kraków, 23-24 czerwca 2009), t. 2, Radom 2010.

 

Drugi tom, stanowiący dorobek I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego, który odbył się w Krakowie w  murach Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tworzą go referaty, komunikaty z  badań i głosy w dyskusji zaprezentowane podczas trwania Zjazdu.

Pedagogiczne aspekty percepcji siebie i przestrzeni życiowej przez dorastających z dysfunkcjonalnych środowisk

Anna Dąbrowska, Pedagogiczne aspekty percepcji siebie i przestrzeni życiowej przez dorastających z dysfunkcjonalnych środowisk, Wyd. Wyższej Szkoły Umiejętności, Kielce 2009.

 

Spis treści:

Problematyka rodziny polskiej w analizach wybranych dyscyplin naukowych.
Niektóre aspekty dysfunkcjonalności systemu wychowawczego rodziny.
Uwarunkowania społecznego funkcjonowania dorastających.
Metodologia przeprowadzonych badań empirycznych.
Przestrzeń życiowa dorastających wyznaczona przez dysfunkcjonalne środowisko rodzinne.
Przystosowanie społeczne dorastających. Charakter i stopień zaburzeń.
Synteza wyników badań.

Teatr młodzieży w świetle badań na terenie Krakowa

Joanna Olszewska-Gniadek, Teatr młodzieży w świetle badań na terenie Krakowa, Wyd. UJ, Kraków 2009.

 

Książka prezentuje wszechstronna analizę teatru młodzieży zarówno w aspekcie teoretycznym (…), praktycznym, przestrzennym (…), jak i czasowym (…). Publikacja wskazuje również na funkcję terapeutyczną teatru młodzieży, uzupełnia wiedzę o teatroterapii, wpisanej w perspektywę arteterapii. Kierunkowskaz badawczy ustawiono na działania mogące służyć wychowaniu na obszarze teatru młodzieżowego, niemniej sprawa funkcji tego teatru pozostaje otwarta.
(…) Autorka w sposób przejrzysty określa problematykę teoretyczną i praktyki teatralne, z uwzględnieniem aspektu tradycji teatru młodzieży. Obserwacje badawcze zostały przedstawione na podstawie obszernego materiału zebranego wśród współczesnych krakowskich scen młodzieżowych (istnieje ich ponad osiemdziesiąt).
Niniejsza publikacja jest interesującą lekturą dla pedagogów-naukowców badających zagadnienia pedagogiki kultury, jak również estetyków-wychowawców uprawiających wychowanie estetyczne poprzez formy teatralne. Książka ma szansę stać się przyczynkiem do badań kulturoznawczych w dziedzinie wychowania teatralnego, a także wpisać się w szeroki nurt wychowania przez sztukę.
Z recenzji dr. hab. Bogusława Żurakowskiego, prof. UJ

Nauczyciele akademiccy a popularyzacja wiedzy

Beata Cyboran, Nauczyciele akademiccy a popularyzacja wiedzy, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.

 

Popularyzacja wiedzy stanowi niezwykle istotny obszar działań, który winien znaleźć się w szerszym polu zainteresowań badaczy różnych specjalności. Niniejsze rozpoznanie analizuje jeden z zakresów interesującego nas zjawiska, który dotyczy roli nauczycieli akademickich we współczesnych działaniach tego typu. Któż bowiem inny, jak nie uczeni, jako autentyczni badacze danej dziedziny, ma najbardziej bezpośredni stosunek do badanych zjawisk i niezbędny dla działalności popularyzatorskiej entuzjazm. Wyniki badań wskazują jednak, że tradycyjne działania popularyzatorskie są dla współczesnego nauczyciela akademickiego działalnością marginalną. Prezentują one zarazem wiele innych obszarów, które mogą być współcześnie uznawane za upowszechnianie osiągnięć naukowych. Wdrażanie wyników badań do działalności praktycznej, działania podejmowane w obszarze doradztwa, promowanie naukowej perspektywy poznawania różnorodnych zjawisk i rozwiązywanie „problemów życia codziennego” poprzez odwoływanie się do niej, może wyznaczać nowy wymiar działań popularyzatorskich.

Modele zachowań seksualnych w prasie młodzieżowej i poglądach nastolatków

Beata Gola, Modele zachowań seksualnych w prasie młodzieżowej i poglądach nastolatków, Wyd. UJ, Kraków 2008.

 

Pracę uważam za oryginalne studium, świadczące o kompetencjach metodologicznych, erudycji Autorki, ale także o samodzielności myślenia i umiejętności stawiania ważnych pytań. Z całą pewnością w obszarze pedagogiki, pedagogiki społecznej jest to praca interesująca i ważna – podejmuje problematykę bardzo aktualną, która nieczęsto stanowi przedmiot rzetelnych dociekań opartych na empirii. Uzyskane wyniki uważam za znaczące dla naszej wiedzy o współczesnej młodzieży w kwestii tak istotnej jak obyczajowość seksualna i w kontekście czynników socjalizacyjnych, które ową obyczajowość kształtują. Myślę, że wyniki badań Autorki przełamują wiele stereotypowych sądów i opinii na ten temat, wskazując, gdzie w rzeczywistości tkwi problem.
Z recenzji prof. dr hab. Anny Przecławskiej    

Autorka w koncepcji teoretyczno-metodologicznej studium wykazuje swą pełną dojrzałość, erudycję w zakresie znajomości i wykorzystania literatury sięgającej biologii, psychologii, socjologii, pedagogiki i prasoznawstwa. Sposób interpretacji uzyskanego materiału jest nader czytelny i przejrzysty, język wykładu łatwy, a zarazem niebanalny. To wszystko zapewne przyczyni się do dużej poczytności książki. Mam nadzieję, że książka znajdzie odbiorców nie tylko wśród pracowników naukowych dyscyplin związanych z mass mediami i wychowaniem, lecz także będzie atrakcyjna dla młodzieży, tak skwapliwie sięgającej po kierowane do niej kolorowe magazyny.
Z recenzji prof. dra hab. Franciszka Adamskiego

Wychowanie do wolności wyboru. Ponadczasowy wymiar pedagogiki Fryderyka Wilhelma Foerstera

Janina Kostkiewicz, Wychowanie do wolności wyboru. Ponadczasowy wymiar pedagogiki Fryderyka Wilhelma Foerstera, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków  2013.

 

Książka jest próbą rekonstrukcji ponadczasowej warstwy pedagogiki Fryderyka Wilhelma Foerstera jaką jest zawarta w niej koncepcja wychowania do wolności wyboru. Sam Foerster nie sformułował tego zadania/celu, lecz pogłębiona analiza jego przebogatej spuścizny konsekwentnie kreuje człowieka posiadającego nie tylko umiejętności podjęcia nie determinowanej zewnętrznie decyzji, ale i wytrwania w dokonanym wyborze (konsekwentnego przeprowadzenia go).
Część I książki ukazuje filozoficzne podstawy myśli Foerstera oraz metodologiczne aspekty jego pedagogiki. Część II to koncepcja wychowania do wolności wyboru. Wyjaśniona jest tu jego istota i sens; podstawowe filary osobowościowe warunkujące zdolność wyboru: wola i charakter; droga dojrzewania do wolności wyboru z udziałem samoprzezwyciężenia, posłuszeństwa, karności, ascezy, wierności i stałości. Część III wskazuje istotne, teoretyczne i społeczno-kulturowe konteksty tegoż wychowania. Są nimi holizm teorii i praktyki oraz rozwiązania dotyczące kwestii płci w wychowaniu. Na czoło wysuwa się tu specyficznie (personalistycznie) rozumiana emancypacja kobiet – poprzez wierność doskonałości oraz model wychowania seksualnego wpisany w wychowanie w ogóle, dbający o nie zinstrumentalizowanie ludzkiej płciowości.
Całość zakończona jest tłumaczeniem przez autorkę fragmentów pamiętników Fryderyka Wilhelma Foerstera.

Człowiek i Bóg w pieśni. Studium antropologiczno-pedagogiczne

Agnieszka Sojka, Człowiek i Bóg w pieśni. Studium antropologiczno-pedagogiczne, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.

 

Książka zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ ma charakter twórczy, zapoczątkowuje badania nad aparaturą naukową pieśni religijnych, których nie prowadzono w proponowanej formie. Istotę procesu wychowania autorka widzi w aspekcie podwójnym: aksjologiczno-antropologicznym. Proces pedagogiczny ma być według niej skierowany ku wartościom odpowiednio zhierarchizowanym. Badania zostały przeprowadzone na podstawie bogatej literatury przedmiotu i zgodnie ze współczesnymi wymaganiami.
Z recenzji wydawniczej prof. zw. dr hab. ks. Janusza Tarnowskiego  

Pieśń jest zjawiskiem starym jak człowiek. Badając ową sferę kultury, mamy świadomość, że dotykamy czegoś istotnego w homosferze. Dlatego postępowanie badawcze ukierunkowane na pieśniowość odsłania jej antropologiczne podstawy przede wszystkim – warstwę komunikacyjno-językową. W pieśni religijnej komunikacja zachodzi między człowiekiem i Bogiem. Autorka dostarcza też materiału do odpowiedzi na pytanie, czym jest w praktyce zastosowanie zasad pedagogiki kultury.
Ze słowa wstępnego dr. hab. Bogusława Żurakowskiego, prof. UJ

Edukacja na rzecz dziedzictwa kulturowego. Aspekty teoretyczne i praktyczne

Joanna Torowska, Edukacja na rzecz dziedzictwa kulturowego. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.   

 

W kulturze każdego państwa istnieją miejsca, które mają wymiar uniwersalny, będąc nośnikiem wysokich wartości humanistycznych i ogólnoludzkich. Miejsca te, czy są to piękne krajobrazy, miejsca historyczne predestynowane do zachowania ze względu na unikatowe wartości historyczne, czy miejsca i obiekty posiadające wyjątkowe walory estetyczne, artystyczne i kulturowe, świadczą o przejawach rozwoju kulturalnego, historycznego i duchowego człowieka na przestrzeni dziejów.
Obecność treści związanych z obiektami dziedzictwa kulturowego jest niezbędna w edukacji młodego pokolenia, dlatego Autorka zebrała w niniejszej książce artykuły dotyczące dziedzictwa w edukacji, publikowane dotychczas w różnych źródłach. Podaje również liczne przykłady praktycznego wprowadzenia edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego w pracę pedagogiczną. Publikacja jest przeznaczona dla nauczycieli i pedagogów – studentów, animatorów kultury i wszystkich chcących poszerzyć swą wiedzę o aspektach edukacyjnych dziedzictwa kulturowego.

System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech

Justyna Kusztal, System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech, Wyd. WAM, Kraków 2008.

 

Książka stanowi analizę porównawczą systemu resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech. Analizie poddane zostały działania pomocowe nakierowane na profilaktykę oraz działania tradycyjnie resocjalizacyjne. System, ze względu na regulacje ustawowe, obejmuje generalnie młodzież do 21 roku życia. Opracowanie nie stanowi jedynie komentarza do obowiązujących aktów prawnych konstytuujących funkcjonowanie systemów resocjalizacji młodzieży społecznie niedostosowanej w Polsce i w Niemczech, ale jest również przedstawieniem podobieństw i różnic w strukturze systemu i jego funkcjonowaniu w praktyce prawnej i resocjalizacyjnej. Uwzględniając stan prawny ze stycznia 2008 roku, książka może stanowić cenną pomoc dla wszystkich, którzy zajmują się w praktyce resocjalizacją młodzieży, jak i tych, którzy do takiej pracy się przygotowują.

Edukacja kreatywna

Anna Sajdak, Edukacja kreatywna, Wyd. WAM, Kraków 2008.

 

Pasjonująca przygoda intelektualna, interesująca prezentacja zagadnienia twórczości oraz koncepcji i praktyki edukacji kreatywnej. Książka jest oryginalną, autorską propozycję opisu i interpretacji zjawisk edukacyjnych.
To wartościowe studium porównawcze koncepcji M. Montessori, O. Decroly’ego, W. H. Kilpatricka, C. Washburne’a, P. Geheeba, P. Petersena, A. S. Neilla i R. Steinera ukazuje niezwykłą aktualność owych idei oraz źródło inspiracji dla kształtowania współczesnej szkoły zasługującej na miano kreatywnej.

Edukacja międzykulturowa w dwunarodowych stowarzyszeniach w świetle badań w Polsce i w Niemczech

Dorota Barwińska, Edukacja międzykulturowa w dwunarodowych stowarzyszeniach w świetle badań w Polsce i w Niemczech, Wyd. Naukowe Novum, Płock 2007.

 

Praca ma charakter „intersubdyscyplinarny”, czy też – mówiąc inaczej – śmiało usytuować ją można „na pograniczu” – na pograniczu trzech aż subdyscyplin pedagogicznych: pedagogiki międzykulturowej, zwanej też wielokulturową, pedagogiki społecznej oraz andragogiki.

Stan i perspektywy rozwoju refleksji nad edukacją dorosłych

Tadeusz Aleksander, Dorota Barwińska (red.), Stan i perspektywy rozwoju refleksji nad edukacją dorosłych, Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Kraków-Radom 2007.

 

Zaprezentowane w tomie myślenie o edukacji dorosłych charakteryzuje się rozległością i różnorodnością. Zakres tej refleksji jest niezwykle szeroki, adekwatnie do zakresu edukacji ludzi w wieku dorosłym. Dotyczy on zarówno nauczania w systemie szkolnym (od poziomu podstawowego do wyższego i podyplomowego), doskonalenia związanego z poszkolnym życiem zawodowym, kształcenia ogólnego osób niezwiązanych z pracą zawodową, jak i wychowania przez kulturę i sztukę (czytelnictwo, odwiedzanie muzeów i galerii, praca w zespołach artystycznych działających w instytucjach upowszechniania kultury), sportu, turystyki, odbioru treści przekazanych za pomocą środków masowych, edukacyjnych funkcji komputera, samokształcenia i in.
Z Wprowadzenia

Obrazowanie społeczeństwa w mediach. Analiza radiomaryjnego dyskursu

Ewa Bobrowska, Obrazowanie społeczeństwa w mediach. Analiza radiomaryjnego dyskursu, Wyd. UJ, Kraków  2007.

 

Zacznę od stwierdzenia, które od razu się narzuca po lekturze, choć powinno być raczej wnioskiem niż początkiem: uważam, że książka Ewy Bobrowskiej o dyskursie radiomaryjnym jest znakomita. Czytałem ją z ogromnym, rosnącym w miarę lektury, zainteresowaniem, do najwyższej aprobaty skłania bowiem wszystko: oryginalne i świetnie uzasadnione sproblematyzowanie zagadnienia, szerokie horyzonty metodologiczne, ciekawe analizy, uwzględnienie dużego materiału, niezwykle trafnie dobranego, klarowność i precyzja wywodu. A także to, że praca otwiera nowe perspektywy, zmusza do porównań i niejako projektuje nowe dociekania na temat tego typu dyskursu. [...]

Autorka słusznie podkreśla przy różnych okazjach, że przedmiotem jej dociekań jest sam dyskurs, a nie – jego oddziaływanie. Gdyby ono znajdowało się w centrum uwagi, konieczne byłyby badania empiryczne. Pokazuje jednak – i to wydaje mi się szczególnie ważne, a zarazem ciekawe – jak prezentuje się „idealny użytkownik dyskursu”, a więc, w jaki sposób został on pomyślany i jakie warunki powinien spełniać, by odbierać dany tekst zgodnie z zawartymi dyskursywnymi dyrektywami. Przede wszystkim powinien podzielać wizję świata, w której podstawowym wyznacznikiem jest bezwzględnie przestrzegany podział: my–oni, przy czym owi oni pojmowani są zdumiewająco szeroko. Oni są niejako ex definitione wrogami. A w istocie wrogiem jest każdy, kto nie podziela światopoglądu, tkwiącego u podstaw dyskursu radiomaryjnego; katalog wrogów jest niezwykle rozbudowany.
Z recenzji wydawniczej Profesora Michała Głowińskiego

Zdrowie - wartość - edukacja

Mirosław Kowalski, Anna Gaweł, Zdrowie – wartość – edukacja, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2007.

 

Interesujący podręcznik dla osób zajmujących się problematyką zdrowia w kontekście wartości i oddziaływań edukacyjnych.

Książka składa się z dwóch części, których kolejność jest podyktowana dążeniem do możliwie pełnego, a zarazem merytorycznie uzasadnionego przedstawienia problematyki zdrowia w kontekście wartości i oddziaływań edukacyjnych.
Część pierwsza skoncentrowana jest wokół tematów zdrowie – wartość. Podjęto tu rozważania na temat historycznie, cywilizacyjnie i dyscyplinarnie uwarunkowanych sposobów konceptualizacji zdrowia. Poruszono także problematykę kultury zdrowotnej.
Część druga jest uzupełnieniem wcześniejszych rozważań o koncept edukacyjny. Zawarto tu uzasadnienia dla uznania zdrowia za niezbywalny przedmiot współczesnej edukacji w rodzinie i szkole oraz nakreślono kierunki i metody edukacji w tym zakresie.
Książka powinna zainteresować specjalistów zajmujących się problematyką zdrowia, wartości i edukacji, studentów pedagogiki oraz naukowców zajmujących się tą dziedziną.

Wychowanie intelektualne w teorii dydaktycznej i praktyce edukacyjnej

Marta Myszkowska-Litwa, Wychowanie intelektualne w teorii dydaktycznej i praktyce edukacyjnej, Wyd. UJ, Kraków 2007.

 

W wychowaniu intelektualnym zwraca się uwagę na osobowość umysłową człowieka. Ważne są takie cechy, jak: otwartość na wiedzę, dociekliwość naukowa, dążenie do prawdy, wytrwałość, ale jednocześnie zdolność selekcji wiedzy i krytyczne oceny napływających informacji.        
Autorka traktuje człowieka jako jedność psychofizyczną. Wyodrębnienie sfery intelektualnej (wychowania intelektualnego) ma charakter poznawczy i służy lepszemu uzmysłowieniu pedagogom – zarówno teoretykom, jak i praktykom – możliwości oraz potrzeb w zakresie wychowania intelektualnego, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności jego realizowania w szkole.
Wykorzystanie wiedzy o wychowaniu intelektualnym w praktyce edukacyjnej może stworzyć szansę uzyskania wysokiego poziomu rozwoju intelektualnego, ogłady, obycia oraz kultury umysłowej u uczniów.

Kultura szkoły. Od relacji społecznych do języka uczniowskiego

Krzysztof Polak, Kultura szkoły. Od relacji społecznych do języka uczniowskiego, Wyd. UJ, Kraków, 2007.

 

We współczesnej rzeczywistości zdziczenia obyczajów, upadku autorytetów, dominacji "kultury" przemocy i agresji potrzeba nam, jak nigdy dotąd, wyważonej, spokojnej refleksji nad naszą codziennością edukacyjną. Potrzeba nam spojrzenia na dzisiejszą szkołę oczyma pedagoga praktyka, nauczyciela zorientowanego antropologicznie, osoby, której na sercu leży kultura życia codziennego, szczególnie kultura szkoły.

Niepełnosprawność-rodzina-dorastanie

Franciszek Wojciechowski, Niepełnosprawność-rodzina-dorastanie, Wydawnictwo Akademickie „Żak” Warszawa 2007.

 

Osoby niepełnosprawne: definicje, klasyfikacja, charakterystyka.
Rodzina w przestrzeni życiowej osób niesprawnych w okresie adolescencji.
Oblicza niepełnosprawności w okresie adolescencji.
Diagnoza systemu rodzinnego młodzieży z niepełnosprawnością.
Analiza i ocena powinności rodziny wobec problemów medycznych i rehabilitacyjnych dorastających osób niepełnosprawnych.
Uwarunkowania schematów poznawczych sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych w okresie dorastania.
Funkcjonowanie adolescentów w przestrzeni społecznej i edukacyjnej.
Próba syntezy badań i rekomendacje dla praktyki edukacyjnej.

Studenci we wspólnocie akademickiej

Danuta Skulicz (red.), Studenci we wspólnocie akademickiej, Dydaktyka akademicka t. II, Wyd. UJ, Kraków 2007.

 

(....)„Praca jest głębokim studium z obszaru dydaktyki akademickiej, wchodzącym w samo sedno podjętego zagadnienia. Treści składające się na książkę wiąże osoba studenta i sam proces studiowania oraz zadania i funkcje z tej roli wynikające. Autorzy poszczególnych tekstów pochylają się nad studentem, którego osobę ze wszystkimi należnymi jej atrybutami oraz jego szeroko rozumiane dobro czynią przedmiotem dociekań naukowych w kontekście stanu współczesnej kultury. Autorzy książki podejmując się rozważań nad samą istotą przedmiotu pedagogiki szkoły wyższej – studentem we wspólnocie akademickiej, podnoszą również kwestie przemian o charakterze organizacyjnym wynikające z Karty Bolońskiej. Książka składa się z 23 autorskich artykułów zgrupowanych w sześciu częściach zatytułowanych kolejno: „Konteksty”, „Studiowanie”, „Relacje”, „Potrzeby”, „Aktywność”, „Warsztaty” oraz „Informacje” – zawierające bibliografię publikacji na temat studentów i studiowania.... Książka jako całość odznacza się oryginalnym ujęciem tematu, przejrzystą konstrukcją oraz bogactwem materiału poznawczego zarówno w zakresie teoretycznej refleksji wiedzionej przez Autorów w dialogu z innymi znaczącymi pozycjami w tej tematyce, jak i w zakresie danych z własnych badań empirycznych. Książka jest dziełem wartościowym i dojrzałym zarówno w warstwie merytorycznej jak i formalnej” (....)
Z recenzji profesor Janiny Kostkiewicz

Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna

Stanisław Palka, Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna, GWP, Gdańsk 2006.

 

Inspiracją do napisania tej książki była nie tylko chęć kontynuowania refleksji metodologicznej, lecz także potrzeba analizy zagadnień kontrowersyjnych, a mających znaczenie dla postępu w metodologii badań pedagogicznych. Kolejne rozdziały - poświęcone m.in. problemom badawczym w pedagogice, badaniom empirycznym ilościowym i jakościowym, pedagogicznym badaniom historycznym i porównawczym, badaniom z pogranicza pedagogiki oraz twórczemu wiązaniu badań pedagogicznych z praktyką szkolną - skłaniać mogą do krytycznej analizy i polemiki.

Park im. Dra Henryka Jordana. Seria Parki Krakowa

Joanna Torowska, Park im. Dra Henryka Jordana. Seria Parki Krakowa, Wyd. Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida, Kraków 2006 (57 s., ilustracje i plany).

 

Monografia - zeszyt poświęcony najbardziej znanemu parkowi zabaw dla dzieci i młodzieży, a także jednemu z pierwszych w świecie. Opracowanie przybliża sylwetkę Prof. UJ Henryka Jordana, społecznika, lekarza i naukowca (1842-1907). Przedstawia też koncepcję wychowania jordanowskiego i losy paku od powstania aż do współczesności, skłaniając do refleksji nad wartością przekazu wzorów osobowych jako dziedzictwa. Park Jordana jest jedynym w swoim rodzaju pomnikiem kultury narodowej Polaków.

Teoretyczne i praktyczne aspekty edukacji kulturalnej oraz oświaty dorosłych

Tadeusz Aleksander (red.), Teoretyczne i praktyczne aspekty edukacji kulturalnej oraz oświaty dorosłych, Wyd. UJ, Kraków 2006.

 

Niniejszy zbiór rozpraw został przygotowany przez pracowników Zakładu Pedagogiki Społecznej i Andragogiki UJ oraz osoby z nim współdziałające. Informuje on o zakresie i treści refleksji naukowej uprawianej w tym zakładzie w latach 2004 i 2005. Stanowi próbę nawiązania do ważnych spraw współczesnej teorii i praktyki w pedagogice społecznej oraz edukacji dorosłych, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Książka przygotowana została jako publikacja jubileuszowa z okazji 60-lecia założenia Katedry Oświaty i Kultury Dorosłych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Spadkobiercą tradycji i kontynuatorem pracy tej Katedry, często zmieniającej swoją nazwę i strukturę organizacyjną, jest dzisiaj zakład Pedagogiki Społecznej i Andragogiki, stanowiący integralną część Instytutu Pedagogiki UJ.

Młoda rodzina wobec zadań wychowawczych

Bogusław Bieszczad, Młoda rodzina wobec zadań wychowawczych, Wyd. WSBiP, Ostrowiec Świętokrzyski 2005.


 
W pracy podjęto zagadnienia przygotowania rodziców do wypełniania funkcji socjalizacyjno-wychowawczej w odniesieniu do swego potomstwa w społeczeństwie polskim ostatnich lat. Książka jest przydatna zarówno dla praktyków (wychowawców, rodziców), teoretyków (ze względu na swoje walory poznawcze), jak i dla decydentów zajmujących się polityką społeczną i oświatową.

Fundamenty edukacyjnej wspólnoty

Joanna Danilewska (red.), Fundamenty edukacyjnej wspólnoty, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Przekazywane Czytelnikowi dzieło (...) zawiera teksty dojrzałych uczonych oraz adeptów pedagogiki, emerytowanych profesorów i doktorantów (...). Wiele tematów dopełnia się, niektóre pozostają w ostrej opozycji wobec stanowiska większości, aż do zaprzeczania zasadności posługiwania się kategorią „wspólnota edukacyjna", prowokując do polemiki (...). Zachęcam jednak - pracowników nauki i oświaty, studentów nauk o wychowaniu oraz wszystkich tych, którym w codziennej pracy towarzyszy potrzeba pogłębionej refleksji pedagogicznej nad wspólnotowym aspektem edukacji - by, starając się przekraczać granice własnych uprzedzeń względem odmienności cudzych poglądów i ujęć, a także sposobu formułowania myśli, zapoznali się z wszystkimi tekstami.
Ze Wstępu

Edukacyjna wspólnota na rzecz społeczeństwa dla wszystkich

Anna Sajdak (red.), Edukacyjna wspólnota na rzecz społeczeństwa dla wszystkich, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Oddajemy do Państwa rąk książkę, będącą pokłosiem międzynarodowej konferencji Fundamenty Edukacyjnej Wspólnoty, zorganizowanej przez Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego w kwietniu 2004 roku. Wśród wielu poruszanych zagadnień próbowano znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób edukacyjna wspólnota może się przyczynić do budowania społeczeństwa dla wszystkich.
Przedstawiamy wybór tekstów o tematyce związanej z szeroko pojmowaną profilaktyką, resocjalizacją, z problemami niepełnosprawności, edukacji prozdrowotnej oraz z zagadnieniem tworzenia środowiska sprzyjającego rozwojowi dziecka. Przemiany współczesnego świata przyniosły Polsce wiele niekorzystnych zjawisk społecznych, które często są przyczyną dewiacyjnych zachowań oraz marginalizacji jednostek i całych grup. Ludzie niepełnosprawni, niezamożni, społecznie niedostosowani, z różnych przyczyn zostają zepchnięci na margines społeczny. Problemy te coraz częściej uwidaczniają się w szkole, bowiem dotyczą nie tylko świata dorosłych, lecz także dzieci i młodzieży. Wspólnota edukacyjna może być rozumiana jako wspólnota ludzi, którym bliskie są zadania edukacyjne, działania profilaktyczne, wychowawcze i inne, wspierające drugiego człowieka w jego dążeniu do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Porozumiewanie się w szkole na rzecz tworzenia edukacyjnej wspólnoty

Anna Sajdak (red.), Porozumiewanie się w szkole na rzecz tworzenia edukacyjnej wspólnoty, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Książka jest zbiorem wybranych tekstów wygłoszonych na konferencji „Fundamenty Edukacyjnej Wspólnoty” w kwietniu 2004 roku, zorganizowanej przez Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczestnicy konferencji zastanawiali się, jaką rolę może odegrać edukacja w kształtowaniu nowego ładu społecznego – zarówno w wymiarze globalnym, jak i regionalnym. Jednym z podjętych tematów było zagadnienie porozumiewania się i jego miejsce w dziele tworzenia edukacyjnej wspólnoty zdolnej łączyć ludzi ponad podziałami.  Wzorce porozumiewania się, kształtowanie m.in. w szkole, budują nie tylko sferę językową, ale także wpisują się w otwartość dziecka na drugą osobę i w jakość tworzenia przez nie wszelkich relacji międzyludzkich oraz więzi wspólnotowych.

Praktyka tworzenia edukacyjnej wspólnoty

Anna Sajdak (red.), Praktyka tworzenia edukacyjnej wspólnoty, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Jakie fundamenty edukacyjnej więzi mogą stać się pomostem łączącym ludzi z różnych stron świata? W jaki sposób budować wspólnoty edukacyjne, by miały moc jednoczenia ludzi ponad podziałami? Prezentowana Czytelnikowi książka stanowi pokłosie dyskusji na temat możliwości tworzenia edukacyjnej wspólnoty w praktyce, podjętych w ramach międzynarodowej konferencji „Fundamenty Edukacyjnej Wspólnoty”, zorganizowanej przez Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego w kwietniu 2004 roku.

Kultura jako fundament wspólnoty edukacyjnej

Anna Sajdak (red.), Kultura jako fundament wspólnoty edukacyjnej, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Czy edukacja może mieć siłę zbliżania, budowania pomostów jednoczących ludzi z różnych stron świata, o odmiennej kulturze, wartościach, religiach czy interesach? Temat taki podjęli uczestnicy konferencji Fundamenty Edukacyjnej Wspólnoty", zorganizowanej przez Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego w 2004 roku. Jednym z omawianych obszarów działań edukacyjnych stała się kultura jako siła nie tylko przesądzająca o naszej tożsamości, lecz także pozwalająca człowiekowi na odnalezienie swego miejsca w wielokulturowym tyglu współczesności. Kategorie różnorodności i tożsamości, jednostki i wspólnoty, globalizmu i regionalizmu, tradycji i zmiany, wielowymiarowości, napięć i wspólnotowych wartości stały się przyczynkiem do dyskusji na temat roli kultury w budowaniu edukacyjnej wspólnoty.
Tożsamość kulturowa, kształtowana między innymi w wychowaniu przez sztukę, ma szansę nas wyróżnić i uchronić przed niebezpieczeństwami, jakie niosą tendencje globalistyczne. Jednocześnie w kontekście przemian zachodzących w Europie i na świecie niezbędne wydaje się kształtowanie wrażliwości i otwartości międzykulturowej. Stąd też ważne zadania stojące przed edukacją: z jednej strony - wprowadzanie młodych w kulturę Europy i świata poprzez poznawanie kultury małej ojczyzny", z drugiej - promowanie (przy pełnym szacunku dla kulturowej odrębności) działań na rzecz budowania kultury pokoju" jednoczącej ludzi ponad podziałami, kształtowanie kompetencji do podejmowania dialogu z Innym i czerpania z tego kontaktu wartości dla własnego rozwoju.

Mój uczeń przekracza próg szkolny. Profilaktyka niepowodzeń szkolnych sześcio- siedmio- i dziewięcio- dziesięciolatków

Jadwiga Kędzierska (red.), Mój uczeń przekracza próg szkolny. Profilaktyka niepowodzeń szkolnych sześcio- siedmio- i dziewięcio- dziesięciolatków, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Przed uczniem rozpoczynającym, trwającą wiele lat, edukację szkolną piętrzy się wiele trudności, z którymi radzi sobie sam lub przy pomocy osób dorosłych — najczęściej nauczycieli. Specyficznym ich źródłem są granice pomiędzy kolejnymi szczeblami szkolnymi i, wiążącymi się z ich przekraczaniem, problemami adaptacji do nowych warunków szkolnych. Zespoły tych trudności noszą nazwę progów szkolnych. Spośród pięciu progów szkolnych najtrudniejsze dla uczniów wydają się dwa pierwsze. Dzieje się tak, bowiem wprowadzają one dziecko w zupełnie odmienny obszar doświadczeń edukacyjnych. Konieczne wydaje się zatem podejmowanie szczególnych przedsięwzięć dydaktyczno-wychowawczych. Ich celem jest udzielanie uczniom pomocy mającej charakter wyprzedzający powstanie przynajmniej niektórych niepowodzeń szkolnych. Działalność taką prowadzi wielu nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych. Są to jednakże często działania okazjonalne lub też systematyczne, lecz podejmowane zbyt późno. Niemniej nie zawsze muszą być takie, czego przykładem jest prezentowana książka.
Powstała ona jako rezultat współpracy nauczycieli akademickich oraz nauczycieli-praktyków. Składają się nań dwie części. W pierwszej zawarto trzy artykuły, poświęcone profilaktyce niepowodzeń szkolnych uczniów u progu szkolnej edukacji oraz roli nauczyciela w tej sferze działań profilaktycznych. Na drugą składa się pięć programów, których autorami jest jedenastu nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, słuchaczy studiów podyplomowych działających przy Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mamy nadzieję, że przedstawiony tom stanie dla wielu czytelników - nauczycieli - źródłem inspiracji do doskonalenia własnej pracy dydaktyczno-wychowawczej w sferze profilaktyki niepowodzeń szkolnych.

Modele ról kobiety w podręcznikach do wychowania seksualnego

Dorota Pauluk, Modele ról kobiety w podręcznikach do wychowania seksualnego, Wyd. UJ, Kraków 2005.

 

Polemiki wokół problematyki kobiecej, potrzeb i aspiracji w życiu osobistym kobiety, jej miejsca w rodzinie i społeczeństwie są toczone równolegle z dyskusjami najpierw nad projektem, a z czasem licznymi modyfikacjami nowego, zinstytucjonalizowanego przedmiotu nauczania – wychowania seksualnego. Książka, analizując podręczniki do wychowania seksualnego z lat 1961-2001, przedstawia, jak – na tle zmieniającej się sytuacji politycznej, ekonomicznej, techniczno-informacyjnej, obyczajowej – ulegały przekształceniom bądź ścierały się ze sobą różne, często sprzeczne wyobrażenia na temat ról kobiety. Znalazły się wśród nich role małżeńsko-rodzinne, seksualne i macierzyńskie. Modele zostały wyodrębnione z określonej koncepcji człowieka, małżeństwa, rodziny oraz obowiązujących koncepcji wychowania.
Z Wprowadzenia

Parki i ogrody Krakowa. Przestrzenie edukacyjne

Joanna Torowska, Parki i ogrody Krakowa. Przestrzenie edukacyjne, Wydawnictwo MCDN, Kraków 2005.

 

Spis treści:
Od Autorki, Błonia krakowskie, Fort "49" Krzesławice, Park Lotników Polskich, Planty Mistrzejowickie, Aneks, Osoby i osobistości tworzące historię Plant krakowskich, Walory edukacyjne zabytkowych parków Krakowa, Oddziaływania wychowawcze rodziny w zabytkowym parku, Walory edukacyjne ogrodów Konwentu OO. Bernardynów na Stradomiu w Krakowie, Ogrody Ojców Reformatów w Krakowie.

Teoretyczna wiedza pedagogiczna w praktyce edukacyjnej

Renata Głogowska, Teoretyczna wiedza pedagogiczna w praktyce edukacyjnej, Wyd. UJ, Kraków 2004.

 

Przedmiotem dociekań teoretycznych i empirycznych zawartych w niniejszej pracy jest problematyka szeroko pojętych uwarunkowań wykorzystywania teoretycznej wiedzy pedagogicznej w praktyce edukacyjnej. (...) Należy bardzo wysoko ocenić warstwę teoretyczną i metodologiczno--badawczą rozprawy. Na uwagę zasługuje również rozdział projekcyjno-optymalizacyjny pt. Model efektywniejszego wykorzystywania teoretycznej wiedzy pedagogicznej w praktyce edukacyjnej. Najważniejszym osiągnięciem naukowym autorki jest ustalenie aktualnego stanu oraz empiryczne zweryfikowanie czynników różnicujących wykorzystywanie teoretycznej wiedzy pedagogicznej w praktyce edukacyjnej.
Prof. dr hab. J. Gnitecki, fragment recenzji

Powstrzymać agresję u progu szkoły

Joanna Danilewska (red.), Powstrzymać agresję u progu szkoły, Wyd. UJ, Kraków 2004.

 

Świat człowieka nie jest wolny od agresji, a nawet istnieje teza o jej eskalacji w relacjach międzyludzkich. Normy moralne zakazujące czynienia zła zdają się być powszechnie łamane. Tym ważniejsze staje się niedopuszczenie agresji tam, gdzie ma miejsce edukacja początkowa, bowiem od dobrych fundamentów zależy cała konstrukcja naszego człowieczeństwa. Wbrew pozorom powstrzymanie agresji 6-latków nie jest łatwe, zaś przyzwalanie na nią sprzyja nieodwracalnym zaburzeniom w ich zachowaniu i rozwoju osobowości, nasilającym się dość gwałtownie w miarę dorastania. Zdajemy sobie sprawę, że żaden z przedstawionych tekstów nie spełnia warunku takiej wielostronności ujęcia, jakiej wymaga codzienna praca nauczycielska. Mamy jednak nadzieję, że dzięki swojemu zróżnicowaniu pobudzą one czytelnika do rozmyślań nad własnym udziałem w przeciwdziałaniu agresji, pomogą w doskonaleniu pracy profilaktycznej oraz umocnią w wytrwałości codziennych zmagań w służbie dziecku.

Aksjologia edukacji dorosłych

Janina Kostkiewicz (red.), Aksjologia edukacji dorosłych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004.

 

Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, odbywającej się 10-11 czerwca 2003 roku.

Zrozumieć Rogersa. Studium koncepcji pedagogicznych Carla R. Rogersa

Marek Kościelniak, Zrozumieć Rogersa. Studium koncepcji pedagogicznych Carla R. Rogersa, Wyd. UJ, Kraków 2004.

 

Dla kogo jest ta książka? Właściwie dla każdego, kto umie czytać ze zrozumieniem. Szczególnie jednak przyda się zapewne studentom pedagogiki, psychologii oraz studentom innych kierunków zdobywającym przygotowanie pedagogiczne w ramach studium nauczycielskiego. Szczególnie polecić ją warto tym, którzy zawodowo zajmują się programami nauczania i wychowania, oraz tym, którzy decydują o kształcie oświaty i wychowania w naszym kraju.

Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej

Krystyna Ablewicz, Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej, Wyd. UJ, Kraków 2003.

 

 

Środowiska wychowawcze i edukacja dorosłych w dobie przemian

Tadeusz Aleksander (red.), Środowiska wychowawcze i edukacja dorosłych w dobie przemian, Wyd. UJ, Kraków 2003.

 

Dokonująca się w naszym kraju restrukturyzacja życia społeczno-gospodarczego doprowadziła do wyraźnych zmian w funkcjonowaniu instytucji wychowania dzieci i młodzieży, a także edukacji dorosłych. Próbę charakterystyki tych zmian, a zwłaszcza ich organizacyjnych i metodycznych następstw, zawiera niniejszy tom. Zamieszczone w nim artykuły dotyczą trzech ważnych zagadnień. Pierwsze to funkcjonowanie wychowawcze różnych środowisk, zwłaszcza rodziny i stowarzyszeń młodzieży. Drugie to warunki, metody oraz strategie wychowania realizowanego przez różne formy działalności, w tym także animacyjną w sferze kultury. Zagadnienie trzecie to odnowione postawy teoretyczne i funkcjonowanie różnych form edukacji dorosłych.

Pedagodzy wobec wartości zdrowia

Anna Gaweł, Pedagodzy wobec wartości zdrowia, Wyd. UJ, Kraków 2003.

 

Zdrowie, stanowiące niezbywalny atrybut ludzkiej egzystencji, rozpatrywane w kategoriach aksjologicznych, jawi się jako wartość uniwersalna, wpisując się tym samym na listę źródeł stanowienia celów wychowania. Wychowanie zdrowotne jest zatem ważnym elementem kształtowania wielostronnej osobowości wychowanków, a udział w nim pedagogów można interpretować w kategoriach ich moralnej i zawodowej powinności. Jaki jest stan przygotowania studentów kierunków pedagogicznych do podjęcia kreatywnej roli w procesie wychowywania do wartości witalnych Odpowiedzi na to pytanie miała dostarczyć zawarta w książce analiza empiryczna stopnia ukształtowania prezentowanych przez studentów postaw wobec zdrowia. W książce podjęto także rozważania z zakresu promocji zdrowia i teorii wychowania zdrowotnego. Korzyść z niej mogą zarówno studenci kierunków pedagogicznych i nauczycielskich wyższych uczelni, jak również pedagodzy praktycy.

Lessing et la culture du Moyen Age

Michel Henri Kowalewicz, Lessing et la culture du Moyen Age, Wyd. Weidman, Hildesheim 2003.

 

 

Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje

Stanisław Palka, Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje, Wyd. UJ, Kraków 2003.

 

Praca składa się z dwóch części, które ujmują teksty związane tematycznie z pedagogiką ogólną, metodologią pedagogiki i badań pedagogicznych, relacjami między pedagogiką a praktyką edukacyjną oraz teksty związane z dydaktyką ogólną zarówno w aspekcie metodologicznych podstaw rozwoju tej dyscypliny pedagogicznej, jak i przydatności do praktyki kształcenia. Zagadnienia rozważane w obu częściach mają dużą aktualność poznawczą we współczesnej pedagogice oraz znaczenie społeczne ze względu na miejsce i rolę kształcenia w nowoczesnym państwie.

Planty Krakowskie. Przewodnik dla nauczycieli

Joanna Torowska, Planty Krakowskie. Przewodnik dla nauczycieli, Wyd. MCDN, Kraków 2003.

 

Planty krakowskie, były pierwszym publicznym parkiem utworzonym w miejscu wyburzonych fortyfikacji. Niegdyś pełniły one funkcję salonu miasta, miejsce spotkań i wielu ważnych wydarzeń historycznych. Niestety, od bardzo dawna obserwuje się niski poziom świadomości społecznej na temat treści symbolicznych i kulturowych ukrytych w tym miejscu. Moją intencją jest pomoc nauczycielom, którzy będą chcieli podjąć trud kształtowania zaangażowanej wrażliwości ekologicznej i świadomości rodzimego krajobrazu kulturowego poprzez organizowanie zajęć na Plantach krakowskich.

Pedagogika kultury - wychowanie do wyboru wartości

Bogusław Żurakowski (red.), Pedagogika kultury - wychowanie do wyboru wartości, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003.

 

Poruszana w książce problematyka wynika z fundamentalnych założeń pedagogiki kultury. Chodzi głównie o badanie elementów procesu wychowawczego ukierunkowanego na nabywanie wartości przez człowieka. Zagadnienia poruszane w tym tomie podzielono na trzy grupy. W pierwszej części tomu znalazły się artykuły dotyczące istoty pedagogiki kultury. W drugiej części zamieszczono prace odnoszące się do funkcji wychowawczej kultury artystycznej i ludycznej. Trzecia część obejmuje prace mające odniesienie do społeczno-wychowawczego wymiaru wartości, zarówno w planie wychowania obywatelskiego, jak i wychowania w rodzinie, wreszcie w aktywności aksjologicznej sfery biosu. Przy okazji omawiania tych zagadnień trzeba pamiętać o koncepcji człowieka widocznej w samowychowaniu młodzieży oraz ludzi dorosłych. W zakres badań wchodzą tu więc różne formy kultury, które stają się częściami składowymi oddziaływań wychowawczych.

Parki Krakowa. Część pierwsza

Joanna Torowska, Parki Krakowa. Część pierwsza, Wyd. Sponta, Kraków 2002 (94 s., format B5, ilustracje i plany).


Publikacja poświęcona parkom Krakowa poprzedzona krótką charakterystyką zasobu krakowskich parków. Autorka omawia Park Jordana, Park Bednarskiego, Ogród Strzelecki i Park Krakowski przybliżając historię powstania tych pięknych dziewiętnastowiecznych zabytkowych parków Krakowa oraz zachęcając do spojrzenia na parki jako na wartościowe środowisko wychowawcze. Praca zawiera bibliografię.

Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy

Franciszek Adamski, Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wyd. UJ, Kraków 2002.

 

Książce, którą oddajemy do rąk szerokiego grona Czytelników, przyświecają trochę odmienne – w porównaniu z innymi publikacjami – cele. Ujmuje ona małżeństwo i rodzinę w ich wymiarze społeczno-kulturowym, a częściowo i historyczno-społecznym – w tym także religioznawczym. Wyobrażamy sobie, że zainteresuje ona nie tylko socjologów, etnologów, pedagogów, kulturoznawców, teologów, studentów tych dyscyplin, ale także nauczycieli i wychowawców, pracowników sieci poradnictwa małżeńsko-rodzinnego, działaczy społecznych i wszystkich „społecznie zorientowanych” Czytelników. Książka została przygotowana w zasadzie na bazie wydanej dwukrotnie przez PWN (1982 i 1984) Socjologii małżeństwa i rodziny. Stanowi jej trzecie, gruntownie zmienione, poszerzone i uwspółcześnione wydanie. Zauważamy, że niewspółmierne jest dziś zapotrzebowanie na podręcznik poświęcony małżeństwu i rodzinie. Nie tylko wielokrotnie wzrosła liczba osób zainteresowanych tą problematyką, w związku z wprowadzeniem do szkół specjalnego przedmiotu: przygotowanie do życia w rodzinie, ale też została społecznie zaakceptowana problematyka rodzinna przez wprowadzenie w kilku szkołach wyższych nowego kierunku: studia nad rodziną. Niniejsza książka spełnia wymogi podręcznika; ma w znacznej mierze odpowiedzieć na takie zapotrzebowanie. Pod tym kątem budowano jej strukturę, dobierano materiał o charakterze teoretycznym, historycznym i empirycznym i przedstawiono go w zrozumiałym dla każdego Czytelnika języku.

Agresja u dzieci - szkoła porozumienia

Joanna Danilewska, Agresja u dzieci - szkoła porozumienia, WSiP, Warszawa 2002.

 

Jak pomóc dzieciom w trudnej sztuce życia zgodnego z regułami społecznymi, w którym znajdzie się miejsce na indywidualny rozwój? Jak wpłynąć na dziecko agresywne, by nauczyło się zaspokajać potrzebę kontaktów z rówieśnikami w sposób racjonalny? Autorka odpowiada na te pytania, pokazując nauczycielom szkoły podstawowej, jakie działania wychowawcze sprzyjają rozwojowi społecznemu ucznia, zachęcając do pracy profilaktycznej.

Fenomen Henryka Jordana: naukowca, lekarza społecznika, propagatora prawa dziecka do ruchu i rekreacji

Barbara Łuczyńska, Fenomen Henryka Jordana: naukowca, lekarza społecznika, propagatora prawa dziecka do ruchu i rekreacji, Wyd. UJ, Kraków 2002.

 

Zaprezentowanie sylwetki Henryka Jordana naukowca, lekarza, społecznika, propagatora praw człowieka do ruchu i rekreacji, oraz jego uzasadnień teoretycznych podstaw wychowania, zrodziło się z inspiracji Towarzystwa Przyjaciół dzieci w trakcie przygotowań do obchodów w 1999 roku 80-tej rocznicy powstania TDP. Chociaż Henryk Jordan nie był jego członkiem, bo nie mógł, gdyż jego działalność miała miejsce znacznie wcześniej niż początki Towarzystwa, to stanowi w dalszym ciągu wzorzec prawdziwego przyjaciela dziecka, który poświęcił im niemal cały swój wolny czas, energię, inwencję i majątek. Jego zresztą niepospolitą działalność na rzecz dzieci i młodzieży uhonorował przed laty, nie kto inny a jak właśnie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, ustanawiając w 1974 roku Medal im. dr Henryka Jordana przyznawany za systematyczną pracę na polu rekreacji i usportowienia dzieci i młodzieży, zwłaszcza w miejscu zamieszkania, oraz w czasie wakacji i ferii. Jubileusz TPD stanowi więc dobrą okazję dla przypomnienia, a może i przybliżenia młodemu pokoleniu wychowawców, oraz działaczy oświatowych, wielce zasłużonej dla polskiej pedagogiki postaci doktora Henryka Jordana. Dzięki jego pomysłom i działaniom inspiratorskim skorzystało wiele pokoleń dzieci i młodzieży nie tylko Krakowa i Galicji, ale również pozostałych ziem polskich przełomu XIX i XX wieku, a także w Polsce Niepodległej i Ludowej. A i dziś jeszcze, wprawdzie w bardzo szczątkowej formie, można spotkać ślady działalności tego niezwykłego człowieka w Parku jego imienia w Krakowie i na osiedlowych placach zabaw, ale już jedynie tylko pod nazwą "ogródków jordanowskich". Niewielu osobom kojarzy się owych kilka zdewastowanych, żelaznych i niebezpiecznych urządzeń z twórcą wzorowego, pierwszego w Europie parku-ogrodu przeznaczonego do zorganizowanych, regularnych gier oraz zabaw sportowych dzieci i młodzieży (...) Warto więc sięgnąć do spuścizny Doktora Jordana, przyjrzeć się jej bliżej i odkryć na nowo pomysły i ich praktyczną realizację, w dodatku, że poczynania te zostały oparte teoretycznymi rozważaniami pedagogicznymi. (...) Drugi obszar godny zwrócenia uwagi przez współczesnych wychowawców to jordanowska koncepcja podniesienia ogólnej tężyzny fizycznej społeczeństwa polskiego przez szerzenie higieny zdrowotnej i zbudowania nowoczesnego systemu wychowania fizycznego dzieci i młodzieży na świeżym powietrzu, w otwartej przestrzeni, w słońcu i wodzie, w ruchu podczas zabaw i ćwiczeń sportowych.
ze Wstępu

Rodzina wielkiego miasta. Przemiany społeczno-moralne w świadomości trzech pokoleń

Renata Doniec, Rodzina wielkiego miasta. Przemiany społeczno-moralne w świadomości trzech pokoleń, Wyd. UJ, Kraków 2001.

 

Książka stanowi diagnozę aksjologiczną kondycji społeczno-moralnej polskiej rodziny wielkomiejskiej, okresu wielkich transformacji, tj. pochodzenia od społeczeństwa totalitarnego do demokratycznego. Założono bowiem, iż tak gruntownym przeobrażeniom polityczno-ekonomiczno-społecznym towarzyszą istotne przemiany natury świadomościowej, widoczne m.in. w myśleniu o rodzinie i jej wartościowaniu. Starano się więc dowiedzieć, jakiego rodzaju wartości, normy, modele zachowań i uczuć oraz struktury myślenia generuje współczesna rodzina.

Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu

Bronisław Urban (red.), Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu, Wyd. UJ, Kraków 2001.

 

Eskalacja różnorodnych przejawów patologii społecznej pod koniec drugiego tysiąclecia wyzwoliła dużą aktywność badawczą w obszarze nauk społecznych. W badaniach empirycznych nad różnorodnymi zjawiskami dewiacyjnymi upowszechnia się interdyscyplinarne ujęcie oraz założenie o ich ewolucyjnym procesie sięgającym wczesnych okresów rozwojowych. Nawiązując do dominujących nurtów teoretycznych w dyscyplinach podstawowych, współcześni badacze koncentrują się na nieprawidłowych interakcjach w różnych układach społecznych.
Autorzy prezentowanych opracowań podejmują problemy zróżnicowane, ale genetycznie sięgające nieprawidłowych społecznych kontekstów występujących w różnych środowiskach i oprócz aspektów diagnostyczno-opisowych starali się uwzględnić cele profilaktyki i terapii psychopedagogicznej.

Kształtowanie postaw czynnych i więzi środowiskowych

Zofia Gawlina (red.), Kształtowanie postaw czynnych i więzi środowiskowych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2001.

 

Wychowanie do demokracji nie może polegać na indoktrynacji ideologicznej, dokonującej się w murach sprawnie zorganizowanych instytucji wychowawczych. W społeczeństwach współczesnych wychowanie zatacza coraz szersze kręgi i obejmuje zadania wykraczające daleko poza tradycyjnie pojmowany stosunek wychowawczy, zamykający się w relacji wychowawca-wychowanek. Modernizacja pojęcia wychowanie, dokonująca się pod wpływem przemian praktyki społecznej oraz rozwoju psychologii, polega na promowaniu podmiotowości jednostki i poszerzaniu pola jej aktywności. Oznacza to przeniesienie odpowiedzialności za przebieg i wyniki procesu wychowania z instytucji oświatowych na całe społeczeństwo, które do spełnienia swych funkcji wychowawczych powinno być odpowiednio przygotowane. W ciągu ostatnich lat powstało szereg interesujących teorii i projektów inspirujących praktykę, które - nawet jeśli wypływają z różnych stanowisk ideologicznych - stanowią jedno zbiorowe doświadczenie budowania przyszłości opartej na powszechnie akceptowanych zasadach demokracji. Do pedagogiki należy ważna część tego zbiorowego zadania, a więc rozbudzania i spotęgowania ujawniających się, albo jeszcze ukrytych wartości i sił jednostek oraz grup społecznych, wdrażania ich do współdziałania, aby jako podmioty społeczne miały swój udział w realizacji własnych możliwości i tworzeniu własnego świata.

Myśl pedagogiczna przełomu wieków

Tadeusz Aleksander (red.), Myśl pedagogiczna przełomu wieków, Wyd. UJ, Kraków 2001.

 

Rozprawy wchodzące w skład niniejszego tomu odzwierciedlają dbszary naikowej refleksji pedagogicznej, rozwijanej współcześnie w srodowisku uniwersyteckim Krakowa. Jedne z nich ukazują myśl powstałą w tym środowisku dawniej, ale również dzisiaj kontynuowaną i dostosowaną do potzreb zmienionej sytuacji oświatowej. Inne z kolei zawierają rozważania nowe, tworzone i rozwijane w tym ośrodku w ciągu ostatnich lat. Łącznie, teksty te traktują o ważnych składnikach współczesnej oświaty polskiej, zarówno o jej teorii, jak i rozwiązaniach praktycznych. Są to problemy dotyczące: kształcenia nauczycieli, teorii i praktyki wychowania i nauczania w różnych instytucjach i środowiskach, stanu i koncepcji badań naukowych nad tymi procesami, organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży, dróg recepcji krakowskiej myśli pedagogicznej w innych środowiskach naukowych naszego kraju. Niektóre opracowania ukazują także wkład przestawicieli innych, współpracujących z pedagogiką, nauk (filozofia, psychologia, socjologia) w tworzenie współczesnej teorii nauczania i wychowania.

Osoba i wychowanie. Wokół personalistycznej filozofii wychowania Karola Wojtyły - Jana Pawła II

Katarzyna Wrońska, Osoba i wychowanie. Wokół personalistycznej filozofii wychowania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Wyd. UJ, Kraków 2000.

Pedagogika w stanie tworzenia

Stanisław Palka, Pedagogika w stanie tworzenia, Wyd. UJ, Kraków 1999.

 

Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku w Polsce, związany z gruntownymi zmianami politycznymi, ekonomicznymi i społecznymi, stał się okresem znacznych przemian w sposobach uprawiania pedagogiki i praktyki edukacyjnej. Pedagogika znalazła się i znajduje w "stanie tworzenia", co oznacza zarówno tworzenie się różnorodnych prądów, orientacji, systemów pedagogicznych (kreowanie pedagogiki), jak i tworzenie na podstawie założeń pedagogicznych nowych sposobów realizowania praktyki kształcenia i wychowania (kreatywna rola pedagogiki). Zawarte w niniejszej publikacji artykuły dotyczą owych przemian twórczych pedagogiki, autor zaś występuje jako osoba analizująca różnorodne wymiary i aspekty zmian, jak i osoba czynnie uprawiająca pedagogikę.

Literatura - wartość - dziecko

Bogusław Żurakowski, Literatura - wartość - dziecko, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1999.

 

W książce zostały zaprezentowane efekty badań funkcji wychowawczej literatury dla młodego odbiorcy wyrażającej się w jej wartościach. Książka proponuje wieloaspektowy, kompleksowy ogląd zagadnień w polskiej literaturze dla młodego odbiorcy oraz związanych z tym celów edukacyjnych literatury.

Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania

Franciszek Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania, Wyd. UJ, Kraków 1999.

 

Po przeszło półwieczu wychowanie i edukacja nadal znajdują się na rozdrożu, i to nie tylko w naszym kraju, doświadczonym tak boleśnie przez wojnę, a następnie przez system komunistyczny, ale także na Zachodzie, który się uchronił przed komunizmem w wydaniu praktycznym. Zapewne więc przyczyny owego rozdroża edukacji i wychowania w Polsce są odmienne, ale i częściowo podobne właśnie z perspektywy czasu liczonego od początku lat dziewięćdziesiątych.
Pytanie o polską edukację: jej stan i jego zmianę czy naprawę, stawiano niejednokrotnie w okresie minionym. Wydaje się jednak, że podobnie jak dawniej, tak i w Trzeciej Rzeczypospolitej podejmowane analizy nie sięgają całego właściwego gruntu. A jest nim przede wszystkim sam podmiot wychowania pojmowany jako osoba ludzka. Brak też zdecydowanego i jednoznacznego zwrócenia się w stronę autentycznych środków zaradczych, umożliwiających i ułatwiających wyprowadzenie wychowania z owego rozdroża.
Niniejsza publikacja obejmuje materiały z konferencji naukowej, która odbyła się w Uniwersytecie Jagiellońskim 8-9 maja 1998.

Edukacja wobec dylematów moralnych współczesności

Franciszek Adamski, Andrzej M. de Tchorzewski (red.), Edukacja wobec dylematów moralnych współczesności, Wyd. UJ, Kraków 1999.

 

Publikacja stanowi zbiór referatów przedstawionych na VII Sekcji Trzeciego Zjazdu Pedagogicznego – Poznań, 21-23 września 1998.
Sekcja zatytułowana „Edukacja wobec dylematów współczesności” miała za zadanie sięgnięcie do korzeni kryzysu współczesnej edukacji i wychowania.

Edukacja, rodzina, kultura. Studia z pedagogiki społecznej

Franciszek Adamski, Edukacja, rodzina, kultura. Studia z pedagogiki społecznej, Wyd. UJ, Kraków 1999.

 

W przekonaniu autora i wydawcy, zawarta w tomie problematyka odpowiada potrzebom każdego czytelnika, dla którego nieobojętne jest pytanie o losy polskiej edukacji, procesy społeczne obejmujące rodzinę i jej funkcje wychowawcze oraz ścieranie się tego, co święte (sacrum) i świeckie (profanum) na gruncie szeroko rozumianej kultury – w tym także polskiej kultury narodowej.

Przemiany modelowe instytucji domu kultury

Ewa Bobrowska, Przemiany modelowe instytucji domu kultury, Wyd. UJ, Kraków 1997.

 

Książka jest próbą przedstawienia i porównania wybranych modeli domu kultury. Ukazane są tu przedwojenne modele domu kultury nastawione na budowanie zbiorowych podmiotów życia kulturalnego i społecznego oraz modele właściwe epoce PRL, których podstawowym wyróżnikiem było „wychowanie nowego człowieka”. Na tym tle dokonana została prezentacja i ocena współczesnych modeli, tworzonych po 1989 roku.

Nauczyciel, twórczość, promocja. Wybrane uwarunkowania modernizacji oświaty

Krzysztof Polak, Nauczyciel, twórczość, promocja. Wybrane uwarunkowania modernizacji oświaty, Wyd. UJ, Kraków 1997.

 

Jest to książka dla tych wszystkich, którzy skłonni są podjąć wysiłek zrozumienia sensu pracy nauczyciela funkcjonującego w sytuacji społecznego przetargu interesów indywidualnych i zbiorowych, wartości i antywartości, utopii i zdrowego rozsądku.
Centralne miejsce w książce zajmują rozważania o uwarunkowaniach twórczości nauczyciela, od którego w ostateczności zależy to, czy szansa na jakikolwiek postęp w oświacie ziszcza się, czy przepada. Wszak to jego codzienne, profesjonalne działanie stwarza sens wszelkiej reformy. Co mu zatem pomaga, co zaś utrudnia przełamywanie stereotypów działań replikacyjnych? Jak dalece skłonny jest akceptować proponowane mu strategie zmiany? Czy stać go na pełnienie funkcji promotora postępu w oświacie? Oto pytania, na które Krzysztof Polak poszukuje odpowiedzi.

Wartości - człowiek - wychowanie

Władysław Cichoń, Wartości - człowiek - wychowanie. Zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej, Wyd. UJ, Kraków 1996.

 

Zasadnicza teza pracy głosi, że pedagogika jako nauka o wychowaniu powinna wyrastać z filozofii człowieka i aksjologii uprawianej w duchu Schelerowskiego myślenia (…). Autor proponuje zrezygnowanie z budowy takiej czy innej teorii wychowania (…) na rzecz aksjologicznego ujęcia procesu wychowania. Tą drogą usiłuje uwolnić pedagogikę z jej ideologicznego sidła, zacieśniającego ją przez kilkadziesiąt lat w ramy ideologicznego państwa realnego socjalizmu. Dochodzenie swe osadza na analizie wartości moralnych, sposobie ich istnienia i urzeczywistniania się w każdym człowieku, i to niezależnie od przyjętej filozofii człowieka. (…) Jest to niewątpliwie ujęcie nowatorskie na gruncie pedagogiki, uwalniające ją od ograniczeń ideologicznych czy politycznych.
Z Przedmowy